Η αποθήκη του μουσείου, το μουσείο του χρυσού και ο εικονολάτρης Andy

• Εκθέσεις που φέρνουν την καλή αισιόδοξη πνοή ενός φθινοπώρου που δεν έχει αρχίσει ακόμη, που κεντρίζουν θετικά τη σκέψη και την όραση.

Η Λίνα Φανουράκη ανάμεσα σε έργα της

Για τον Αντι δεν θα επεκταθούμε, τα ξέρουμε όλα για εκείνον έχουμε δει και ξαναδεί εκθέσεις του, μεγάλες και μικρές, όπως και κάποια από τα πορτρέτα που τώρα εκτίθενται στο Βυζαντινό και σε γκαλερί, όπως η Αίθουσα Τέχνης Αθηνών.

Εχει ενδιαφέρον ωστόσο το μέγεθος της έκθεσης ως δείγμα προσωπογραφίας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, με ό,τι σηματοδοτεί για την τέχνη. Το στάτους των εικονιζόμενων, αλλά και τον ρόλο (παμπάλαιο και σταθερό ρόλο) του καλλιτέχνη ως εικονοποιού που δέχεται παραγγελίες.

Και αν το «Κορίτσι με το σκουλαρίκι» πέραν του αριστουργήματος που κληροδότησε στην ανθρωπότητα ο Βερμέερ, μπορεί να λειτουργεί και σήμερα ως ρωπογραφία, το ίδιο συμβαίνει και με τα πορτρέτα του Γουόρχολ, αφού εικονίζουν αστέρες μιας συγκεκριμένης εποχής, συνθέτοντας το πολιτικο-οικονομικό και καλλιτεχνικό ρεπορτάζ. Η επιλογή της κυρίας Λύρα, να ζητήσει μια πτέρυγα του Βυζαντινού Μουσείου, εξαιρετική, αφού βάζει τον επισκέπτη να διασχίζει αρκετές ενότητες χριστιανικής τέχνης και κοινωνίας έως τα πορτρέτα.

Απέναντι από το Βυζαντινό, το Μουσείο Μπενάκη (της Κουμπάρη) έχει οργανώσει μια έκθεση υποδειγματική με τη δουλειά της Λίνας Φανουράκη, ένα installation που τέμνει τον χώρο των αιθουσών της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής συλλογής του μουσείου. Ναι, αν θέλετε, μπορούμε να μιλάμε για την καλή συνέχεια και τον όποιο διάλογο, αν όχι, να δούμε τα κοσμήματα ως έργα που καθόλου δεν ενοχλούν το σύνολο της μόνιμης συλλογής, αλλά και δεν βαραίνουν (ή ελαφραίνουν) από το περιβάλλον. Σε αυταπόδεικτα εξαίσια καλλιτεχνικά περιβάλλοντα, όπως το συγκεκριμένο των επιλογών του Αγγελου Δεληβορριά, η σχέση με την τέχνη τού σήμερα μπορεί και να αποβεί μοιραία.

Η Λίνα Φανουράκη είναι καλλιτέχνις και δη ισχυρή, με ιδέες, τόλμη, φαντασία και κυρίως πρόταση. Τα έργα της, με πρώτη ύλη τον χρυσό, απαστράπτοντα ή θαμπό, μόνο του ή με άλλα πολύτιμα ή ταπεινά ορυκτά, δηλώνουν μια σκέψη πρωτογενή, που έχει δεχτεί επιρροές αλλά δεν έχει περιπέσει στο νομιμοποιημένο, εξάλλου, «αμάρτημα» της αντιγραφής. Παράδειγμα, ο ζωικός μικρόκοσμος, που αγαπήθηκε από αρχαίους και νεότερους πολιτισμούς, στη Φανουράκη παίρνει τις διαστάσεις ενός γλυπτού, νατουραλιστικού, που διαθέτει τις αξίες μιας «νεκρής φύσης» στις ελάχιστες διαστάσεις του σώματος, που παραμένει κτέρισμα της φύσης και ενίοτε του ανθρώπου. Τίποτα περιττό στις φόρμες που παράγει η φύση και η κοσμηματοποιός, η οποία παρατηρεί από την παραμικρή κίνηση του αργού αχινού στο βυθό έως το αιφνίδιο λάκτισμα του αίλουρου σε ένα εξαίσιο δακτυλίδι.

Θα ήταν περιττό να σταθούμε σε μεμονωμένα έργα που μπορεί να φέρει το ανθρώπινο σώμα. Προτείνουμε την έκθεση όχι ως δείγμα του τομέα της χρυσοχοΐας αλλά ως ζωντανή τέχνη με προορισμό.

Στις αποθήκες του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, τώρα, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, επιφυλάσσει την έκπληξη τής καλά οργανωμένης, ως ιδέα, σκεπτικό και διάλογο έργων, έκθεσης «Προσωπικό-Πολιτικό». Οι επιμελητές, Αρετή Λεοπούλου και Θοδωρής Μάρκογλου, στέκονται στο θεωρητικό πλαίσιο του μαρξιστή Terry Eagleton ως προς τον επαναπροσδιορισμό της θεωρίας και της τέχνης προς την ίδια τη ζωή, δεν περιφρονούν τα γεγονότα του Δεκεμβρίου και ξετυλίγουν το νήμα της σκέψης τους και τη διαδρομή των έργων με ορόσημο τη δεκαετία 1960-1970, τις ιδέες και τα έργα για να φτάσουν στο σήμερα και το «Εγώ», σλόγκαν διαφημιστικό και αίτημα μιας αλαζονικής κοινωνίας.

Οι επιμελητές μπαίνουν βαθιά στην πορεία μιας τέχνης που κάνει πολιτική από τα χρόνια του Κανιάρη, του Αληθεινού της Μαρίας Καραβέλα έως την εποχή του δικού μας Δεκέμβρη, με τη Δέσποινα Στόκου να σχολιάζει τις δαντέλες των ρούχων των κοριτσιών μιας χορωδίας, τον Διαμαντή Σωτηρόπουλο το διαχρονικό έμβλημα, τον Δημήτρη Μπαμπούλη να αφηγείται γνωστές ιστορίες τρόμου, τον Αλέξανδρο Αβρανά να σχολιάζει σε ένα γερό μικρό φιλμ την εθελοντική πολιτοφυλακή στο Ιράν.

Το άγνωστο έργο του Δημήτρη Αληθεινού, του 1977, στην προτροπή «κάνε οπλοτέχνη», και ο σχολιασμός του στο ζήτημα των βασανιστηρίων και των λευκών κελιών της εποχής, μοιράζεται τη σημειολογία της στάσης του ανθρώπινου σώματος με το μνημειακό βίντεο του Μπάμπη Βενετόπουλου στο ζήτημα της εξουσίας και της εξάρτησης από αυτή.

Θα ήθελα να συμπληρώσω ότι ο Βενετόπουλος όχι μόνο μας εκπλήσσει κάθε φορά με τη σοβαρότητα της δουλειάς του αλλά και με τη σταθερότητα της πορείας του. *

• Εδώ κι Εκεί

ΠΟΛΛΕΣ χαρές κάνουμε. Πολύ το συζητάμε, το πέραν, των δύο ωραίων που μας προέκυψαν, με το art issue τους να ξεπερνά το 90ο/ο. Εν τάξει, η «κουβέντα» γίνεται μεταξύ πλατείας, Φίλιον, Μεταξουργείου. Για τον υπόλοιπο πληθυσμό που δεν ασχολείται με τα performances και το καλλιτεχνικό lifestyle, βλέπουμε.

ΓΕΝΙΚΑ ξυπνάμε και κοιμόμαστε περιχαρείς στον αέρα μιας κομψής αλλαγής που μυρίζει διακριτικά Jo Malon μετά τη σάουνα.

ΣΕ ΚΑΛΟ να μας βγει. Καθόλου δεν λαμβάνω υπόψη κακεντρέχειες τύπου ανοίξτε τα μουσεία να τραγουδήσει ο Τόλης, ωστόσο πολύ στα σοβαρά παίρνω το flyer που κυκλοφορεί από τους φίλους μου του «Futura». «Ελα να ψαρέψουμε μαζί, λέει ο ψαράς στο σκουλήκι».

ΜΕ ΠΑΡΤΙ και εκδηλώσεις έκλεισαν οι Μπιενάλε Αθήνας και Θεσσαλονίκης, καθώς και το Remap με τα ανεξάρτητα projects. Στο φουλ τα γεγονότα του Φεστιβάλ Φωτογραφίας, έτσι για να τρέχουμε και να μη φτάνουμε. Κάπου τριάντα πέντε ομαδικές και ατομικές με 240 καλλιτέχνες δεν είναι και μικρός αριθμός.

ΚΑΙ για την πλατεία Νερού στο Φάληρο έχουμε καιρό έως τον Νοέμβριο. Εκεί που θα σπεύσουμε, είναι στο TAF, όπου τα περιθώρια στενεύουν ώς τις 22 Οκτωβρίου για την έκθεση πατήρ και υιού Σκοπελίτη και την «Κατά κόσμο ενθύμιο» με πολλούς και καλούς φωτογράφους.

ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ να μάθουμε τις προτάσεις της Λούκας Κατσέλη για την οικονομία και τον πολιτισμό (αν βέβαια δεν ήταν ταχύτατο προεκλογικό τέχνασμα, εξ ου και το κακήν κακώς που ανέφερα την περασμένη εβδομάδα) μετά την εκδήλωση στον Ιανό. Φτούρησε;

• Από τη ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΑΓΚΟΥ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2009