Φθινόπωρο με Γουόρχολ, Ενζορ και Ερωτα

• Προσωπογραφίες του βασιλιά της ποπ αρτ, χαρακτικά του Βέλγου εξπρεσιονιστή και μια μεγάλη αρχαιολογική έκθεση

Ο Σεπτέβριος σηματοδοτεί την αφύπνιση των εκθεσιακής δραστηριότητας στην Αθήνα. Πολλά προγράμματα που ξεκίνησαν στην αρχή του καλοκαιριού θα μας απασχολήσουν έως και τις αρχές Οκτωβρίου, με περισσότερες ξεναγήσεις (2η Μπιενάλε της Αθήνας), με φρέσκα εγκαίνια (ReMapKM) αλλά και με εκθέσεις που ξανάνοιξαν τις πόρτες τους μετά από αυγουστιάτικη ανάπαυλα, για μια προέκταση του καλοκαιριού μέσα στον Σεπτέμβριο (π.χ. Στράτος Καλαφάτης στην γκαλερί Καλφαγιάν).

Στις φθινοπωρινές εκθεσιακές εξορμήσεις στην πρωτεύουσα, όμως, συγκαταλέγεται και μια σειρά από εκθέσεις-σταθμούς για την περίοδο 2009-2010, πριν ακόμα ξεκινήσει καλά καλά ο χειμώνας. Ανάμεσα σε αυτές, διακρίνονται τρεις σημαντικές πρωτοβουλίες. Η πρώτη αφορά το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο που από τον Οκτώβριο φιλοξενεί έργα του Αντι Γουόρχολ σε μια μεγάλη έκθεση-συνομιλία της ποπ αρτ με τις μόνιμες συλλογές του μουσείου. Η δεύτερη ξεκινά μέσα στον Σεπτέμβριο στο Μουσείο Μπενάκη, με την παρουσίαση των χαρακτικών του Βέλγου εξπρεσιονιστή Τζέιμς Ενζορ. Η τρίτη σημαντική πρωτοβουλία έρχεται λίγο αργότερα, μέσα στον Νοέμβριο, από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, που στήνει μια μεγάλη αρχαιολογική έκθεση με θέμα τον Ερωτα. Τρεις διαφορετικές εκθέσεις, τις οποίες όμως συνδέει μια τάση επαναπροσδιορισμού ενός οικείου έργου ή θέματος: εδώ απολαμβάνει εναλλακτικά κανείς, τον αγιογράφο Αντι Γουόρχολ, τον χαράκτη Τζέιμς Ενζορ, καθώς και την έννοια του Ερωτα όπως εξελίχθηκε στην αρχαιότητα, με φιλοξενούμενα έργα από 45 μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού...

Η ιδέα της λατρείας

Τα πορτρέτα των διασημοτήτων του Αντι Γουόρχολ είναι ίσως και τα πιο γνωστά του έργα. Ποιος δεν θυμάται τις διαφορετικές Μέριλιν με τα έντονα χρώματα ή τις αντίστοιχες Λιζ Τέιλορ; Στις 6 Οκτωβρίου, κάποιες από τις σημαντικότερες προσωπογραφίες του βασιλιά της ποπ αρτ συγκεντρώνονται στην Αθήνα, σε μια έκθεση με τίτλο «Warhol/Icon: Η δημιουργία της εικόνας». Η παρουσίαση αυτών των πορτρέτων που δημιούργησε ο Γουόρχολ καταθέτοντας μια καίρια κριτική της σύγχρονης εμμονής με τη φήμη, γίνεται με φόντο μια σημαντική συλλογή Βυζαντινής αγιογραφίας. Με αυτό τον τρόπο, και σύμφωνα με τους διοργανωτές, η έκθεση διερευνά την έννοια της εικονογραφικής αναπαράστασης στις διάσημες προσωπογραφίες του καλλιτέχνη. Η ιδέα της λατρείας παίρνει άλλη διάσταση, αποτελώντας τον βασικό συνδετικό ιστό σε μια έκθεση που επιμελείται ο διακεκριμένος μελετητής του Γουόρχολ, Πολ Μούρχαους. Μεταξύ των έργων, τα πορτρέτα της Τζάκι Κένεντι, της Μέριλιν Μονρό, του Μάο αλλά και του ίδιου του Γουόρχολ - «όλα εξιδανικευμένες μορφές των οποίων η εικόνα υπερβαίνει την ιδιωτική, προσωπική τους ταυτότητα»... Εως 10 Ιανουαρίου του 2010 και σε συνεργασία με την γκαλερί Πότνια Θηρών και τη διεθνή γκαλερί Haunch of Venison.

Αγνωστες πτυχές

Το έργο του Βέλγου εξπρεσιονιστή Τζέιμς Ενζορ (1860-1949), μπορεί να μην είναι ευρύτερα γνωστό στη χώρα μας, όμως, με τη ρετροσπεκτίβα του στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης φέτος το καλοκαίρι, έχει καταφέρει να απασχολήσει πολύ το διεθνές φιλότεχνο κοινό. Ο Ενζορ θεωρείται προάγγελος του φλαμανδικού εξπρεσιονισμού, εκφράζοντας τη γοητεία, τις αντιθέσεις, την πίστη και τις παραδόσεις της κοινωνίας στην οποία έζησε. Μοναχικός και κυρίως απαισιόδοξος καλλιτέχνης, εμφανίζεται μέσω των έργων του θαυμαστής, αλλά και σκληρός επικριτής της παράλογης πραγματικότητας. Στην Αθήνα, από τις 30 Σεπτεμβρίου, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε έργα από τη συλλογή της τράπεζας KBC του Βελγίου, τα οποία φωτίζουν μια λιγότερο γνωστή πτυχή του έργου του: τα χαρακτικά του. Η έκθεση διαρκεί έως και την 1η Δεκεμβρίου.

Δώδεκα αιώνες

Τον Νοέμβριο, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εγκαινιάζει μια μεγάλη αρχαιολογική έκθεση, τηρώντας την πρωταρχική του αποστολή, ως αρχαιολογικό μουσείο. Η έκθεση «Ερως: Από τη Θεογονία του Ησίοδου στην ύστερη Αρχαιότητα» ανοίγει ένα διάλογο μεταξύ 280 αντικειμένων που προέρχονται από 45 αρχαιολογικά μουσεία της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ιταλίας και της Γαλλίας, συμμετέχοντας σε μια έκθεση που δείχνει ότι ακολουθεί το παράδειγμα μεγάλων αρχαιολογικών εκθέσεων του εξωτερικού, όπως οι πρόσφατες «Αδριανός» και «Βαβυλωνία» του Βρετανικού Μουσείου, που κατάφεραν να επαναπροσδιορίσουν την παρεξηγημένη φήμη της στεγνής αρχαιολογικής έκθεσης...

Η έκθεση διαρθρώνεται σε επτά θεματικές ενότητες, μέσα από τις οποίες γίνεται προσπάθεια να μην παραλειφθεί οποιοδήποτε νόημα ή έκφραση του Ερωτα σε όλους τους 12 αιώνες από τη δημιουργία του στα ησιόδεια κείμενα έως την επικράτηση του χριστιανισμού. Παράλληλα, θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές ξεναγήσεις για τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, ξεναγήσεις για το κοινό και διαλέξεις με θέμα τον έρωτα στην αρχαία και τη σύγχρονη τέχνη, καθώς και τη φιλοσοφία. Στο πλαίσιο της έκθεσης, ο Στέλιος Ράμφος θα δώσει τρεις διαλέξεις με θέμα: «Τρία πλατωνικά παραμύθια για τον Ερωτα». Διάρκεια, έως τον Απρίλιο του 2010.

Φασιανός, Παπαλουκάς και Σύγχρονη Tέχνη

Δεν είναι βέβαια μόνο αυτές οι εκθέσεις που θα απασχολήσουν φέτος το φθινόπωρο το αθηναϊκό φιλότεχνο κοινό. Στο πρόγραμμα του Ιδρύματος Θεοχαράκη δύο εκθέσεις ξεκινούν πριν από το τέλος του χρόνου: η πρώτη αφορά τη συνεργασία του Αλέκου Φασιανού με τον καθηγητή Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ Τάση Παπαϊωάννου στην έκθεση «Ο Ανθρωπος στην Πόλη: Το χρώμα στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική» (24/9-6/12)· η δεύτερη επικεντρώνεται στην αγιογραφική δράση του Σπύρου Παπαλουκά, μέσα από 200 έργα που ανήκουν στη συλλογή του Ιδρύματος (10/12-7/3/2010). Οσο για το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, υποδέχεται το φθινόπωρο με το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στον συνθέτη Ιάννη Ξενάκη (15/9-11/10), την online έκθεση «Cross-Korea: Come Join Us, Mr. Orwell!» (έως 15/10) και τις εκθέσεις «Y.Z. Kami, Πέραν της σιωπής» (22/10-3/1/2010) και «Mark Amerika, Unrealtime» (22/10-10/1/2010).

Με την Μπιενάλε να διαρκεί έως και τις αρχές Οκτωβρίου στο Παλαιό Φάληρο, αλλά και τις διάφορες εκδηλώσεις του παράλληλου προγράμματος ReMap σε Μεταξουργείο και Κεραμεικό, η σύγχρονη τέχνη κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος. Απόδειξη, η εναρκτήρια έκθεση του νέου χώρου της νεϋορκέζικης γκαλερί Γκαγκόζιαν στην οδό Μέρλιν, με έργα του σημαντικού διεθνούς καλλιτέχνη Cy Twombly (25/9-19/12). Η αθηναϊκή σκηνή της σύγχρονης τέχνης άλλωστε, έχει προσελκύσει την προσοχή του διεθνούς Τύπου: η online έκδοση της εφημερίδας The Art Newspaper φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στην Αθήνα, αναφέροντας τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει. [Της Νελλης Aμπραβανελ, Η Καθημερινή, 06/09/2009]