Saturday, September 5, 2009

Από το Βυζάντιο στη νεότερη εποχή


Από τα εργαστήρια συντήρησης των έργων
Διακόσιες σαράντα τρεις εικόνες, τριάντα τοιχογραφίες, 24 γλυπτά και ένας θησαυρός 1.000 νομισμάτων, συνθέτουν το νέο «πρόσωπο» του Βυζαντινού Μουσείου. Από το καλοκαίρι του 2004, που άνοιξε στο κοινό το πρώτο τμήμα της νέας μόνιμης έκθεσης, ολοκληρώνεται φέτος το φθινόπωρο η παρουσίαση του δεύτερου μέρους της συλλογής του. Με τίτλο «Από το Βυζάντιο στη νεότερη εποχή», η έκθεση θα καλύψει χρονικά την περίοδο από την Αλωση μέχρι και το νέο Ελληνικό κράτος. Σε ένα νέο χώρο 1.400 τετραγωνικών μέτρων, θα εκτεθούν 750 αντικείμενα, τα περισσότερα για πρώτη φορά. Η έκθεση καλύπτει χρονικά την περίοδο από τον 15ο έως και τον 19ο αιώνα. Πρόκειται για την πρώτη, οργανωμένη από μουσείο, παρουσίαση της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, συλλογική δουλειά 25 επιστημόνων, όλων των ειδικοτήτων. Τα εκθέματα αναδεικνύονται με βάση το κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής.

Για την υποδοχή της έκθεσης, αναπροσαρμόζεται η τελευταία αίθουσα του πρώτου μέρους της έκθεσης των βυζαντινών συλλογών του Μουσείου «Η τελευταία αναλαμπή», που αναφέρεται στην εποχή των Παλαιολόγων. Παρουσιάζεται η «Πνευματική και καλλιτεχνική κινητικότητα τον 15ο αιώνα», με πρωτότυπο εκθεσιακό υλικό και οπτικοακουστικά μέσα.

Η έκθεση του δεύτερου μέρους των μεταβυζαντινών συλλογών συγκροτείται από έντεκα ενότητες, που αναπτύσσονται σε έξι άξονες. Στον πρώτο, «Η ενετική κυριαρχία και οι Γραικοί», παρουσιάζονται όψεις του πολιτισμού σε βενετοκρατούμενες περιοχές (Κρήτη, Επτάνησα). Στην Κρήτη, η ζωγραφική φορητών εικόνων ανθεί και δρουν ορισμένοι από τους γνωστότερους κρητικούς ζωγράφους, οι οποίοι παρουσιάζονται εδώ. Ανάμεσά τους οι: Αγγελος, Δαμασκηνός, Κλόντζας, Λαμπάρδος και Βίκτωρ. Η αναφορά στα Επτάνησα γίνεται μέσα από πλήθος φορητών εικόνων, προϊόντα της εγκατάστασης των Κρητικών ζωγράφων μετά την άλωση του Χάνδακα και της ανάμειξης με τα τοπικά στοιχεία - ιδιαίτερα επηρεασμένα από τη βενετική παρουσία. Ανάμεσά τους, έργα της ανανέωσης της θρησκευτικής ζωγραφικής μέσα από το χρωστήρα ζωγράφων (Τζάνε, Πουλάκη, Μόσκου, Κόνταρη, Καραντινού και Δοξαρά).

«Ασημένια στέφανα γάμου από την Ταρσό» 1900
Αμεσα συνδεδεμένα με τη ζωγραφική, τα ανθίβολα - σχέδια εργασίας των ζωγράφων - που προορίζονται για την αναπαραγωγή εικονογραφικών θεμάτων, αποτελούν πολύτιμο υλικό για τη διάδοση της ζωγραφικής τέχνης σε όλες τις περιοχές και εποχές. Παρουσιάζονται στην ενότητα «Από το ανθίβολο στην εικόνα», πλάι στις εικόνες κρητικής και επτανησιακής προέλευσης, προσφέροντας επιπλέον πληροφορίες για τη διαδικασία δημιουργίας της εικόνας.

Στην «Οθωμανική κατάκτηση και το Γένος» παρουσιάζονται όψεις της κοινωνίας και της τέχνης στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας. Εκτίθενται έργα μικροτεχνίας, κεντητικής, γλυπτικής και ζωγραφικής από την Ηπειρο και τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο, το Αιγαίο, τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη, πρωτεύουσα πλέον την Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σε ξεχωριστό χώρο παρουσιάζεται «Το έντυπο και ο νέος ελληνισμός», που αναφέρεται στα ελληνικά και ξένα τυπογραφεία της εποχής. Η συμβολή των ελληνικών και ξένων τυπογραφείων ήταν καθοριστική για τη συγκρότηση της ταυτότητας του Νέου Ελληνισμού. Μέσω του εντύπου εισέρχονται στον ελλαδικό χώρο οι ιδέες και αξίες της Ευρώπης του Διαφωτισμού και σταδιακά βρίσκουν πρόσφορο έδαφος οι επαναστατικές ιδέες. Την αφήγηση του εκθεσιακού υλικού, συμπληρώνουν μια σειρά οθονών που διαπραγματεύονται θέματα όπως τα δυτικά τυπογραφεία γενικότερα και τα ιταλικά ειδικότερα, το θρησκευτικό βιβλίο κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους και τα τυπογραφεία του ελληνισμού της διασποράς, τον Ουμανισμό και τον νεοελληνικό Διαφωτισμό, τον Δαπόντε, καθώς και τον Ρήγα Βελεστινλή και την εποχή του.

Η παρουσίαση των μεταβυζαντινών συλλογών του Βυζαντινού Μουσείου, κλείνει με τη «Θρησκευτική ζωγραφική στο νεοελληνικό κράτος». Η θρησκευτική ζωγραφική του 19ου αιώνα στρέφεται προς τη δυτικότροπη, τρισδιάστατη ζωγραφική, ενώ παράλληλα επιβιώνουν παραδοσιακές τάσεις, που μπορούν να χαρακτηριστούν «λαϊκές».

Τέλος, βγαίνοντας ο επισκέπτης από το Μουσείο, θα έχει τη δυνατότητα να βλέπει διαφορετικές κάθε φορά περιοδικές εκθέσεις, σχετικές με την πρόσληψη του Βυζαντίου και της τέχνης του από καλλιτέχνες της νεότερης και σύγχρονης εποχής, κάτω από τον γενικό τίτλο «Το Βυζάντιο και η νεότερη τέχνη». Ο θεσμός αυτός θα ξεκινήσει με την παρουσίαση της εξάμηνης περιοδικής έκθεσης «Η υποδοχή της βυζαντινής τέχνης στη νεότερη ελληνική ζωγραφική στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα».


Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ, Ριζοσπάστης, 06/09/2009

No comments: