Αποψη του Μουσείου Fridericianum στο Κάσελ της Γερμανίας όταν φιλοξένησε τμήμα της τελευταίας documenta το 2012.
[ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΧΑΡΜΠΗΣ, Η Καθημερινή, 08.10.2014]
Το κλίμα ήταν εορταστικό αλλά και κάπως
συγκρατημένο στη συνέντευξη Tύπου - συμπόσιο που διοργανώθηκε στη Σχολή
Καλών Τεχνών του Κάσελ της Γερμανίας τη Δευτέρα το απόγευμα. Εκεί
ανακοινώθηκε από την ομάδα της documenta 14 πως η διάσημη έκθεση
Σύγχρονης Τέχνης -δεύτερη σε σημασία πίσω μόνο από την Μπιενάλε της
Βενετίας- θα φιλοξενηθεί για το 2017 (στην επόμενη έκδοσή της δηλαδή)
από κοινού με την Αθήνα. Ο τίτλος μάλιστα της 14ης έκθεσης -αν και όχι
οριστικός- θα είναι «documenta 14: Μαθαίνοντας από την Αθήνα»,
ενδεικτικός των προθέσεων των διοργανωτών. Γι’ αυτόν τον λόγο και η
συγκράτηση.
Οπως είπαμε πρόκειται για μια πολύ σπουδαία έκθεση χάρη στην οποία η (σχετικά μικρή) πόλη του Κάσελ μετατρέπεται για 100 μέρες κάθε 5 χρόνια σε εικαστική πρωτεύουσα του κόσμου, φιλοξενώντας πάνω από 1 εκατομμύριο επισκέπτες και απολαμβάνοντας τα ανάλογα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς ότι και μόνο η ιδέα να μοιραστεί, για πρώτη φορά στην εξηντάχρονη ιστορία της, η έκθεση ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς και μάλιστα μακρινούς τόπους αποτελεί από μόνη της ένα ρίσκο και βέβαια οι όποιες αντιδράσεις, ειδικά της ντόπιας κοινωνίας, είναι μάλλον αναμενόμενες. Το πρώτο δείγμα πάντως ήταν θετικό. Οι παρευρισκόμενοι στην ανοιχτή εκδήλωση άκουσαν με προσοχή τα λεγόμενα της διεθνούς ομάδας των διοργανωτών (ανάμεσά τους και οι Ελληνες Φοίβος Σακαλής, Μαρίνα Φωκίδη και Κατερίνα Τσέλου) η οποία περιλαμβάνει διακεκριμένους επιμελητές εκθέσεων, ιστορικούς τέχνης, ανθρώπους των γραμμάτων κ.ά. και έδειξαν να αντιλαμβάνονται το όραμά τους για την documenta 14.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ανταμ Σίμτσικ επισήμανε πως «η Αθήνα βρίσκεται σ’ ένα τμήμα της Ευρώπης το οποίο χαρακτηρίζεται από βίαιες αντιθέσεις, εύθραυστες ελπίδες και μεγάλους φόβους και εκεί είναι που μια έκθεση σαν την documenta πρέπει να παρουσιαστεί προκειμένου να επαναπροσδιοριστεί ως παράγοντας κριτικής και όχι απλής παρατήρησης». Παρέθεσε δε μια σειρά από άλλους λόγους οι οποίοι τον παρακίνησαν να προτείνει την Αθήνα ως ισότιμα συνεργαζόμενη πόλη και που σχετίζονται ακριβώς με τον έντονο κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα που έχουν ως βάση όλες οι επιτυχημένες documenta. Αλλωστε, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, αυτή η αίσθηση του κατεπείγοντος και του αναγκαίου που ενέπνευσε τη δημιουργία και της πρώτης έκθεσης το 1955 στο πληγωμένο τότε από τον πόλεμο Κάσελ, δεν υπάρχει στη σημερινή Γερμανία, συνεπώς πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Ο κ. Σίμτσικ ξεκαθάρισε ωστόσο πως η documenta θα έρθει στην Αθήνα ως επισκέπτης και όχι ως παράγοντας παρέμβασης, ενώ χαρακτήρισε την πρωτοβουλία ως «κίνηση αμφίδρομης ανταλλαγής, αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης».
Δύο οπτικές γωνίες
Οσο για το καθαρά πρακτικό κομμάτι της διοργάνωσης αυτό θα αρχίσει να δρομολογείται εν καιρώ με τη σύσταση του επίσημου φορέα της έκθεσης στην Αθήνα (μεσολαβούν 2,5 χρόνια άλλωστε ακόμα) και προφανώς θα περιλαμβάνει συνεργασίες με δημόσιους και ημιδημόσιους φορείς, έρευνα για τους χώρους που θα χρησιμοποιηθούν στην Αθήνα κτλ. Ως αρχική σκέψη, πάντως, υπάρχει η πρόθεση να εκθέσει ο κάθε καλλιτέχνης της documenta 14 ταυτόχρονα και στις δύο πόλεις, εντάσσοντας φυσικά το έργο του στο ανάλογο πλαίσιο που επιβάλλει ο τόπος, δημιουργώντας έτσι δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες της τέχνης αλλά και της πραγματικότητας που μας περιβάλλει.
Οπως είπαμε πρόκειται για μια πολύ σπουδαία έκθεση χάρη στην οποία η (σχετικά μικρή) πόλη του Κάσελ μετατρέπεται για 100 μέρες κάθε 5 χρόνια σε εικαστική πρωτεύουσα του κόσμου, φιλοξενώντας πάνω από 1 εκατομμύριο επισκέπτες και απολαμβάνοντας τα ανάλογα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς ότι και μόνο η ιδέα να μοιραστεί, για πρώτη φορά στην εξηντάχρονη ιστορία της, η έκθεση ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς και μάλιστα μακρινούς τόπους αποτελεί από μόνη της ένα ρίσκο και βέβαια οι όποιες αντιδράσεις, ειδικά της ντόπιας κοινωνίας, είναι μάλλον αναμενόμενες. Το πρώτο δείγμα πάντως ήταν θετικό. Οι παρευρισκόμενοι στην ανοιχτή εκδήλωση άκουσαν με προσοχή τα λεγόμενα της διεθνούς ομάδας των διοργανωτών (ανάμεσά τους και οι Ελληνες Φοίβος Σακαλής, Μαρίνα Φωκίδη και Κατερίνα Τσέλου) η οποία περιλαμβάνει διακεκριμένους επιμελητές εκθέσεων, ιστορικούς τέχνης, ανθρώπους των γραμμάτων κ.ά. και έδειξαν να αντιλαμβάνονται το όραμά τους για την documenta 14.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ανταμ Σίμτσικ επισήμανε πως «η Αθήνα βρίσκεται σ’ ένα τμήμα της Ευρώπης το οποίο χαρακτηρίζεται από βίαιες αντιθέσεις, εύθραυστες ελπίδες και μεγάλους φόβους και εκεί είναι που μια έκθεση σαν την documenta πρέπει να παρουσιαστεί προκειμένου να επαναπροσδιοριστεί ως παράγοντας κριτικής και όχι απλής παρατήρησης». Παρέθεσε δε μια σειρά από άλλους λόγους οι οποίοι τον παρακίνησαν να προτείνει την Αθήνα ως ισότιμα συνεργαζόμενη πόλη και που σχετίζονται ακριβώς με τον έντονο κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα που έχουν ως βάση όλες οι επιτυχημένες documenta. Αλλωστε, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, αυτή η αίσθηση του κατεπείγοντος και του αναγκαίου που ενέπνευσε τη δημιουργία και της πρώτης έκθεσης το 1955 στο πληγωμένο τότε από τον πόλεμο Κάσελ, δεν υπάρχει στη σημερινή Γερμανία, συνεπώς πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Ο κ. Σίμτσικ ξεκαθάρισε ωστόσο πως η documenta θα έρθει στην Αθήνα ως επισκέπτης και όχι ως παράγοντας παρέμβασης, ενώ χαρακτήρισε την πρωτοβουλία ως «κίνηση αμφίδρομης ανταλλαγής, αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης».
Δύο οπτικές γωνίες
Οσο για το καθαρά πρακτικό κομμάτι της διοργάνωσης αυτό θα αρχίσει να δρομολογείται εν καιρώ με τη σύσταση του επίσημου φορέα της έκθεσης στην Αθήνα (μεσολαβούν 2,5 χρόνια άλλωστε ακόμα) και προφανώς θα περιλαμβάνει συνεργασίες με δημόσιους και ημιδημόσιους φορείς, έρευνα για τους χώρους που θα χρησιμοποιηθούν στην Αθήνα κτλ. Ως αρχική σκέψη, πάντως, υπάρχει η πρόθεση να εκθέσει ο κάθε καλλιτέχνης της documenta 14 ταυτόχρονα και στις δύο πόλεις, εντάσσοντας φυσικά το έργο του στο ανάλογο πλαίσιο που επιβάλλει ο τόπος, δημιουργώντας έτσι δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες της τέχνης αλλά και της πραγματικότητας που μας περιβάλλει.
No comments:
Post a Comment