Επτά, Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2011
Είναι το μοναδικό καλλιτεχνικό κίνημα που το όνομά του εμπεριέχει το όνομα του εχθρού του! Ομως ο μεταμοντερνισμός δεν κρατούσε ποτέ τα προσχήματα. Και αντιπάθειες δημιούργησε και θυελλώδες αψιμαχίες πυροδότησε.
Η μαζική κουλτούρα, από το εξώφυλλο ενός περιοδικού έως το στυλ της Γκρέις Τζόουνς (με φόρεμα εγκυμοσύνης...), επηρεάστηκε από τον μεταμοντερνισμό. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που τον χαρακτήρισαν «το απόλυτο τίποτε», ενοχλημένοι με την ειρωνική του διάθεση αποκαθήλωσης των κατεστημένων καλλιτεχνικών αξιών, αλλά και με την ενίοτε κιτς αισθητική του: κτίρια που θυμίζουν παιχνίδια, τσαγιέρες που θυμίζουν κτίρια, σταρ με γελοία κοστούμια.Το Μουσείο Victoria and Albert στο Λονδίνο πάντως, δεν το βλέπει ακριβώς έτσι το πράγμα. Και από χθες μας προσκαλεί στη μεγαλύτερη έκθεση για τον μεταμοντερνισμό που έχει γίνει ποτέ. Τιτλοφορείται «Postmodernism: Style and Subversion 1970-1990», θα διαρκέσει έως τις 15 Ιανουαρίου και περιλαμβάνει από φωτογραφίες της Γκρέις Τζόουνς με κραυγαλέα κοστούμια, μέχρι το περίφημο έργο «Dollar sign» (1981) διά χειρός Αντι Γουόρχολ, που απεικονίζει ένα «πειραγμένο» δολάριο.
Οι επιμελητές φιλοδοξούν να προσεγγίσουν σε βάθος την εξάπλωση του καλλιτεχνικού αυτού ρεύματος που ξεκίνησε ως προκλητικό αρχιτεκτονικό κίνημα στις αρχές του '70, αλλά γρήγορα επηρέασε όλες τις τέχνες: εικαστικά, φιλμ, μουσική, σχέδιο, ντιζάιν και βέβαια τη μόδα.
Ο μεταμοντερνισμός, το πλέον αμφιλεγόμενο ρεύμα στην ιστορία της τέχνης, παρουσίαζε έναν απίστευτο πλουραλισμό ιδεών και στυλ. Είναι χαρακτηριστικό πως πολλοί από τους θεωρούμενους σήμερα ως κατ' εξοχήν μεταμοντέρνους καλλιτέχνες, τότε δεν γνώριζαν καν τον όρο. Υπήρχαν ωστόσο κάποια κοινά χαρακτηριστικά, με κυρίαρχη την αντιπαράθεση με τον μοντερνισμό: αντικατάσταση των «καθαρών» και απλών γραμμών του μοντερνισμού με έντονα χρώματα και σχέδια, ιστορικές αναφορές, χιούμορ, διάθεση παρωδίας και μια πρωτόγνωρη ελευθερία στο ντιζάιν. Το στυλ ήταν το άπαν.
Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 250 αντικείμενα. Ο επισκέπτης θα βρει έργα των Αντι Γουόρχολ και Τζεφ Κουνς (όπως την προτομή του Λουδοβίκου ΙΔ' από ανοξείδωτο ατσάλι), αρχιτεκτονικές μακέτες, ανατρεπτικά σχέδια διάσημων σχεδιαστών της εποχής, κοστούμια όπως αυτό που φορούσε ο Ντέιβιντ Μπερν στο ντοκιμαντέρ «Stop making sense» (1987) και μουσικά βίντεο με τη Λόρι Αντερσον και την Γκρέις Τζόουνς. Αλλα και ένα πλήθος αντικειμένων καθημερινής χρήσης που θυσιάζουν τη χρηστικότητά τους στο βωμό της φωτογένειας.
Η έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη εστιάζει κυρίως στη μεταμοντέρνα αρχιτεκτονική, που αναμειγνύει στοιχεία της «υψηλής» και «χαμηλής» κουλτούρας υπονομεύοντας τόσο τον μοντερνισμό όσο και τον καπιταλισμό. Από εδώ παρελαύνουν αρχιτέκτονες όπως οι Αλντο Ρόσι, Τσαρλς Μουρ και Τζέιμς Στέρλινγκ που συνδύασαν στοιχεία από το παρελθόν και το παρόν, αλλά και σχεδιαστές όπως οι Βίβιεν Γουέστγουντ και Ρον Αραντ. Στο επίκεντρο η ανακατασκευή μιας ιστορικής πρόσοψης του Χανς Χολαιν, από την Μπιενάλε της Βενετίας (1980), στην οποία ο καλλιτέχνης παρέτασσε στοιχεία απ' όλην την ιστορία της αρχιτεκτονικής: από αρχαιοελληνικές κολόνες μέχρι ουρανοξύστες.
Το χιούμορ υποβόσκει ακόμα και στην αρχιτεκτονική και την εποχή εκείνη αυτό σόκαρε πολλούς. Το 1979 ήταν πρωτόγνωρο να βλέπεις τον -εβδομηντάρη τότε- μεταμοντερνιστή αρχιτέκτονα Φίλιπ Τζόνσον στο εξώφυλλο του περιοδικού «Time» με τις μακέτες του νέου του κτιρίου για την ΑΤ&Τ. Φτιαγμένο από ροζ γρανίτη με μια παιχνιδιάρικη διάθεση, έβγαζε κοροϊδευτικά τη γλώσσα στα μουντά κτίσματα του Μανχάταν, και αυτό θεωρήθηκε προδοσία. Οι συνάδελφοί του μίσησαν το κτίριο...
Η δεύτερη ενότητα εστιάζει σε καλλιτέχνες όπως οι Γκρέις Τζόουνς και Κλάους Νόμι που έπαιξαν με την ιδέα του φύλου δημιουργώντας υβριδικές και ανατρεπτικές σκηνικές περσόνες. Εδώ θα βρούμε και φωτογραφίες μόδας των Χέλμουτ Νιούτον και Γκι Μπουρντέν και εντυπωσιακά, εξωφρενικά σύνολα που φορούσαν τραγουδίστριες όπως η Ανι Λένοξ.
Η τελευταία ενότητα εστιάζει στο πώς η δεκαετία του '80 εμπνεύστηκε από την εικόνα (και την ιδέα) του χρήματος. Ο καταναλωτισμός υπήρξε λογότυπο του μεταμοντερνισμού. Αρκεί να δει κανεις κάποια έργα του Γουόρχολ ή τις δημιουργίες του Καρλ Λάγκερφελντ για τη Σανέλ. Μεγάλες εταιρείες όπως η Swatch, το MTV και η Ντίσνεϊ χρησιμοποιούσαν διάσημους σχεδιαστές ώστε να προσδώσουν έναν μεταμοντέρνο αέρα στα προϊόντα τους. Βέβαια, στο τέλος του '80 πολλοί είχαν αρχίσει να διακηρύσσουν το τέλος το μεταμοντερνισμού - χωρίς ωστόσο να ξέρει κανείς τι θα τον αντικαθιστούσε. Η έκθεση άλλωστε ολοκληρώνεται με καλλιτεχνικά δείγματα αυτής της αβέβαιης εποχής, παροτρύνοντας τον επισκέπτη να εντοπίσει τις επιρροές που άσκησε το «μεταμοντέρνο επεισόδιο» στο σήμερα. Χάρη στους σημερινούς κομπιούτερ καθένας μπορεί να γίνει ένας μικρός μεταμοντερνιστής...
Τι ειρωνεία: ο μεταμοντερνισμός ξεκίνησε με κριτική διάθεση απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας, όμως κάπου μεταξύ 1970 και 1990 μπλέχτηκε στα γρανάζια του χρήματος που κάποτε στηλίτευε, εξελισσόμενος σε αγαπημένο στυλ της εταιρικής κουλτούρας και του καταναλωτισμού. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους του... 7
No comments:
Post a Comment