Εικαστική ανθρωπιστική ματιά ενός Γερμανού στην Τεχεράνη

• Εργα του Guenther Uecker στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εμπνευσμένα από τα Πάθη του Χριστού

[Της Χριστινας Σανουδου, Η Καθημερινή, 1/9/20112]. Δεν είναι η πρώτη φορά που το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Τεχεράνης φιλοξενεί έκθεση ενός Γερμανού καλλιτέχνη με κοινωνικοπολιτικές ανησυχίες. Ωστόσο, η απόφαση για τη διοργάνωση του αφιερώματος σε έναν εικαστικό, που έχει επανειλημμένως επικεντρωθεί σε φλέγοντα ζητήματα όπως οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι τουλάχιστον απρόσμενη σε μία χώρα σαν το Ιράν, όπου η καταστρατήγηση της ελευθερίας του λόγου, η κακομεταχείριση κρατουμένων και οι διακρίσεις με βάση το φύλο ή το θρήσκευμα είναι κάθε άλλο παρά σπάνια φαινόμενα. Πόσω μάλλον όταν η εν λόγω έκθεση περιλαμβάνει τη σειρά έργων «The Human Abused: 14 Pacified Implements», που δημιούργησε ο καταξιωμένος εικαστικός Guenther Uecker αντλώντας έμπνευση από τα Πάθη του Χριστού και τις αναπαραστάσεις τους στην καθολική εικονογραφία.

Καρφιά, στάχτη, πέτρες, άμμος, ξύλο, ύφασμα και φως είναι μερικά από τα υλικά που χρησιμοποιεί σε συστηματική βάση ο σήμερα 82χρονος Uecker, ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς καλλιτέχνες της μεταπολεμικής περιόδου, συνθέτοντας παράξενα γλυπτά, αφαιρετικούς πίνακες και πρωτότυπες εγκαταστάσεις. Για τη σειρά «The Human Abused», που φιλοτέχνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με αφορμή τις ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον μεταναστών στη Γερμανία, αξιοποιεί και τη δύναμη του λόγου, «παίζοντας» με λέξεις προερχόμενες από την Παλαιά Γραφή - ρήματα που παραπέμπουν σε πράξεις βίας και βασανισμού, όπως «σπάω», «καταστρέφω», «λιμοκτονώ», «καίω», «ουρλιάζω». Ο ίδιος περιγράφει τα συγκεκριμένα έργα ως «μια διαμαρτυρία, μια έκφραση της ανησυχίας μου, κάτι σαν το πορτρέτο ενός καλλιτέχνη στη Γερμανία».

Η αναδρομική έκθεση του Uecker, που θα εγκαινιαστεί στις 16 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως την 1η Νοεμβρίου, περιλαμβάνει συνολικά 88 επιλεγμένα έργα από το σύνολο της δουλειάς του, ενώ η διοίκηση του Μουσείου της Τεχεράνης εκτιμά ότι θα συμβάλλει στην καθιέρωση της πολιτισμικής συνεργασίας μεταξύ Γερμανίας και Ιράν. Κι αν η φιλοξενία έργων με θέμα τα ανθρώπινα δικαιώματα και εμφανείς χριστιανικές επιρροές ξαφνιάζει, φαίνεται ότι το IMCA, όπως αυτοαποκαλείται το Μουσείο, έχει έως τώρα καταφέρει εν πολλοίς να αποφύγει τη λογοκρισία - τουλάχιστον όσον αφορά τις εκθέσεις ξένων καλλιτεχνών, που δεν καταφέρονται ανοιχτά ενάντια στο ιρανικό καθεστώς.

Ενα «χρυσωρυχείο σύγχρονης τέχνης» σύμφωνα με την εφημερίδα «Guardian», το ιρανικό Μουσείο διαθέτει μία εξαιρετικά πλούσια συλλογή, που συγκροτήθηκε στα φιλελεύθερα χρόνια της δεκαετίας του ’70. Αφού παρέμεινε για χρόνια εκτός πρόσβασης για το ευρύ κοινό, η σημαντικότερη και πληρέστερη συλλογή σύγχρονης Τέχνης στην Ασία έρχεται ξανά στο φως, έστω και αποσπασματικά. Ταυτόχρονα, οι αίθουσες περιοδικών εκθέσεων «ανοίγουν» για να υποδεχτούν ακόμα και αμφιλεγόμενα έργα, ενδεχομένως σε μια προσπάθεια βελτίωσης της εικόνας της χώρας σε μια μάλλον δυσμενή συγκυρία.