arts: Γελοιογραφίας λάμψη και κόψη...

Friday, April 17, 2009

Γελοιογραφίας λάμψη και κόψη...

Γελοιογραφικό λεύκωμα του σκιτσογράφου του «Ρ» Κώστα Γρηγοριάδη


Γρηγοριάδης Κώστας

Ο σκιτσογράφος, όπως ο δημοσιογράφος, στρέφει καθημερινά τη «ματιά» και το πενάκι του σε «έργα και ημέρες» του ανθρώπινου, κοινωνικού και, προπάντων, του πολιτικού βίου, ντόπιου και διεθνούς. Εύστοχα, λοιπόν, ο πολύ αγαπητός συνάδελφος - σκιτσογράφος του «Ριζοσπάστη» Κώστας Γρηγοριάδης τιτλοδότησε το νέο λεύκωμα γελοιογραφιών του «Σκίτσα και ...Ημέρες» (εκδόσεις «Greekartoon»). Στις 143 σελίδες του λευκώματος ανθολογεί δεκάδες πολιτικές γελοιογραφίες του (τρεις γελοιογραφίες για κάθε μια από τις 23 θεματικές ενότητες που επέλεξε), δημοσιευμένες σχεδόν όλες στον «Ρ», και στις τελευταίες 15 σελίδες θεματικές ενότητες σκιτσογραφικών κόμικς.

Τι σημαίνει γελοιογραφία; Σημαίνει ζωγραφική ή πλαστική αναπαράσταση, με παραμορφωτικό τρόπο, οποιουδήποτε γελοίου, καταγέλαστου: είτε ανθρώπου, είτε γεγονότος, είτε πράγματος.

Ο Κώστας Γρηγοριάδης, όμως, «διάλεξε τον πιο δύσκολο από τους γελοιογραφικούς δρόμους, που είναι ο πολιτικά και ιδεολογικά συνεπής, αυτόν της ταξικής αγωνιστικότητας και πάλης. Που σημαίνει ότι υποτάσσει την έμπνευση και πειθαρχεί την αισθητική άποψη, τασσόμενος σ' έναν ανώτερο της υποκειμενικής έκφρασης και ικανοποίησης. Που σημαίνει εκλαΐκευση της σάτιρας, χωρίς απώλεια του βάρους της είδησης», υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, η Λιάνα Κανέλλη, προλογίζοντας το λεύκωμα. Ευχόμενη «το πενάκι του να νικήσει, κι εμείς μαζί του, όλες τις φρικτές πραγματικότητες, όλες τις αποτρόπαιες πράξεις της εξουσίας εναντίον του λαού, η βαρβαρότητα να ηττηθεί σύντομα», η Λ. Κανέλλη χαρακτηρίζει τη γελοιογραφική δημιουργία του Κ. Γρηγοριάδη «τροχιοδεικτικό μνήμης, άνθος καλού που κόσμησε το εύφορο έδαφος του "Ριζοσπάστη" σε ώρες μάχης κι ώρες ανάπαυσης, μετά λόγου και σχεδίου γνώσεως».


Γρηγοριάδης Κώστα

Η γελοιογραφία, φύσει και θέσει, αποτελεί ένα «πειραχτήρι», που - υπομειδιώντας, περιγελώντας, εμπαίζοντας, χλευάζοντας οτιδήποτε κωμικό, φαιδρό, ρεζίλικο, αξιοπεριφρόνητο - εξωθεί τον αποδέκτη της στο γέλιο. Η γελοιογραφία μάς κάνει να γελάμε για πράγματα που θα 'πρεπε να κλαίμε... Ο γελοιογράφος, εκφράζοντας το κοινό αίσθημα, με το πενάκι του, βγάζει το «άχτι» του για κάθε στραβό κι ανάποδο και το γελοιογραφικό πενάκι σαν «τσίμπημα» βελόνας «ξυπνά» την προσοχή μας, οξύνει την αντίληψη και την κρίση μας.

Η πολιτική γελοιογραφία, όμως, και μάλιστα σε μια μαχόμενη για τα δίκια του λαού εφημερίδα όπως είναι ο «Ριζοσπάστης», δεν είναι απλώς «πειραχτήρι» που κάνει «καλαμπουράκι». Είναι κάτι πολύ σοβαρότερο. Είναι - και του Κώστα Γρηγοριάδη είναι - «ανυπότακτη» πολιτικο-ιδεολογικά έκφραση και δημιουργία, με την οποία ο αποδέκτης της νιώθει να παίρνει μιαν «εκδίκηση» για οτιδήποτε γελοίο, βλαπτικό, άθλιο της πολιτικής εξουσίας και της κοινωνικής πραγματικότητας. Δημιουργία «μάχης», που - διά του σαρκασμού - φτύνοντας κατάμουτρα στο φορέα της ασχήμιας, του κακού, του παραλόγου, της ψευδολογίας, της αγυρτείας, αποτυπώνοντας, συμπυκνώνοντας, αποκαλύπτοντας, καταγγέλλοντας καίρια και ευθύβολα την αλήθεια, διεγείρει τη σκέψη, την κρίση ...και την οργή μας για τα «έργα» και τις «ημέρες» των συμφερόντων του μεγάλου - ντόπιου και πολυεθνικού - κεφαλαίου και των πολιτικών υπηρετών του, που προκαλούν μύρια όσα βάσανα στους εργαζόμενους, στον τόπο και το λαό μας, αλλά και σε άλλους, δεινοπαθούντες από τον ιμπεριαλισμό, λαούς.


Γρηγοριάδης Κώστας

Μεταξύ των 23 θεματικών ενοτήτων, που απασχόλησαν γελοιογραφικά τον Κ. Γρηγοριάδη, είναι οι εξής: Οικονομία, Ακρίβεια, Χρηματιστήριο, Υγεία, Εργασιακό, Ιδιωτικοποιήσεις, Ασφαλιστικό, Παιδεία, Περιβάλλον, Αγρότες, Εκκλησία, Εξωτερική πολιτική, Κυπριακό, αλλά και τα Βαλκάνια, η Παλαιστίνη, το Ιράκ και, βέβαια, η νεοταξική τρομοκρατία.

Οι γελοιογραφίες του Κ. Γρηγοριάδη χαρακτηρίζονται από περίσσεια εικαστικής ικανότητας, αλλά με λιτή εκφραστικότητα, με φαντασία, με ήθος, με γερό πολιτικό «ένστικτο», με διαυγή πολιτική «ματιά» και κρίση, με ευθύβολη σαρκαστική ειρωνεία, αλλά και με αίσθηση του μέτρου και σεβασμό στην ανθρώπινη ιδιότητα. Η γελοιογραφική δημιουργία του Κ. Γρηγοριάδη είναι «καυστική αλλά όχι δηλητηριώδης, εύστοχη αλλά όχι εξοντωτική», όπως σωστά επισημαίνει η Λ. Κανέλλη. Αλλοτε με την εξπρεσιονιστική ή σουρεαλιστική έμφασή της, άλλοτε με τον αφαιρετικό συμβολισμό και ρεαλισμό της, αποκαλύπτει το ύποπτο, το άδηλο, το πρόδηλο, το πολύπλευρο, το κρυμμένο και συχνά περιπεπλεγμένο κακό. Ψάχνει τον «πυρήνα», το βάθος, την ουσία του ανθρώπινου, του κοινωνικού, του πολιτικού γεγονότος. Του ανθρώπινου, κοινωνικού, πολιτικού φαινομένου, επιφαινομένου και των συνεπειών τους. Μελαγχολεί στην αρχή, θυμώνει στη συνέχεια και έπειτα σκιτσάροντας, με λιτές, αλλά πολύ χαρακτηριστικές γραμμές, «επιτίθεται» στο ...στόχο του, καθιστώντας το σκίτσο του «καθρέφτη» γεγονότων και προσώπων της ελληνικής και διεθνούς επικαιρότητας. Διεγερτικό «τροφό» τής ολοένα και πιο αναγκαίας, πιο ζωτικής, σκέψης, κρίσης, συνείδησης και πράξης μας, ώστε να εκλείψει η σημερινή βάρβαρη, άθλια, ολέθρια, αλλά και σε όλους τους τομείς ...γελοιωδέστατη πολιτική.

Γι' αυτό και η πολιτικά μαχόμενη για το καλό του λαού γελοιογραφία μπορεί να έχει τη λάμψη και κόψη του ατσαλιού...