Ο ζωγράφος που δεν... υπάρχει

ΕΡΓΑ ΕΝΟΣ ΕΠΙΝΟΗΜΕΝΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ
Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011

Τη ζωή και το έργο ενός ζωγράφου που δεν υπήρξε ποτέ αφηγείται με δεκάδες ζωγραφικά έργα μικρών και μεσαίων διαστάσεων, φωτογραφίες κι ένα βίντεο ο Γιώργος Χατζημιχάλης, στην έκθεση που εγκαινιάζεται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (κτήριο Ωδείου Αθηνών, Βασ. Γεωργίου Β' 17 -19 και Ρηγίλλης).

Ακρυλικό σε μουσαμά του μυστηριώδους ζωγράφου Α.Κ. Το νέο έργο του, εκτός από εντυπωσιακό σε έκταση, ξεχωρίζει και για τον άρτιο τρόπο με τον οποίο ο εικαστικός ισορροπεί τα ισχυρά εννοιολογικά στοιχεία της εγκατάστασής του με τη ζωγραφική. Στον ίδιο χώρο παρουσιάζονται επίσης η έκθεση της Νίνας Παπακωνσταντίνου με τίτλο «Αντί γραφής» και έργα που εστιάζουν στις σχέσεις γραφής, ίχνους και υφής και η εγκατάσταση του Κουβανού καλλιτέχνη Κάρλος Γκαραϊκόα με τίτλο Photo-topography: εννέα τρισδιάστατες φωτογραφίες από το υλικό πολυσπάν (μοιάζει με φελιζόλ) και ισάριθμες μαυρόασπρες φωτογραφίες τραβηγμένες από τον καλλιτέχνη στην Αβάνα και το Καράκας. Η εγκατάσταση του Χατζημιχάλη έχει τίτλο «Γιώργος Χατζημιχάλης - ο ζωγράφος -Α.Κ. - ένα μυθιστόρημα».

Ο εικαστικός δούλευε αδιάκοπα επί τέσσερα χρόνια για να προετοιμάσει την έκθεση του φανταστικού ζωγράφου Α.Κ. Υιοθετώντας την πρακτική ενός μυθιστοριογράφου οραματίστηκε και φιλοτέχνησε 265 μικρούς και μεσαίους πίνακες που μαρτυρούν την πορεία του επινοημένου καλλιτέχνη, από την εφηβεία μέχρι τα τελευταία χρόνια του βίου του, όταν αρρώστησε ψυχικά κι άρχισε να ζωγραφίζει εμμονικά, με ανατριχιαστική ακρίβεια, το χώρο και τα αντικείμενα που τον περιέβαλλαν.

Ανάμεσα στα έργα της εγκατάστασης που παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά, χωρισμένα σε πέντε ενότητες-κεφάλαια, αναγνωρίζονται πορτρέτα του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία, αλλοιωμένα πρόσωπα και ανθρώπινες κραυγές. Θραύσματα της μνήμης του με τον απόηχο της δικτατορίας του Μεταξά, της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου, εικόνες από έναν κόσμο πόνου, φθοράς και αρρώστιας.

Οι αναφορές των έργων είναι ποικίλες. Εκτείνονται από το γερμανικό εξπρεσιονισμό στη ζωγραφική του Εντβαρντ Μουνκ και του Οσκαρ Κοκόσκα. «Ο Γιώργος Χατζημιχάλης καταπιάνεται με θέματα όπως το ανθρώπινο σώμα και η ανθρώπινη ψυχή, η ασθένεια, η απώλεια, η μνήμη, η ψύχωση, ο θάνατος», σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Δάφνη Βιτάλη. Και προσθέτει: «Το έργο εμπεριέχει και ένα υποβόσκον αυτοβιογραφικό στοιχείο, καθώς αναπόφευκτα ο βίος του φανταστικού ζωγράφου συναντάει αυτόν του δημιουργού του μυθιστορήματος».

Τα έργα της Νίνας Παπακωνσταντίνου στην έκθεση «Αντί γραφής» (επιμέλεια Τίνα Πανδή) είναι επικεντρωμένα με ποιητικό, στοχαστικό και κρυπτικό τρόπο στη γραφή και στο κείμενο. Δίνουν την αίσθηση, όπως τόνισε η εικαστικός, ότι «το κείμενο επιχειρεί να εικονογραφήσει τον εαυτό του».

Ο Κουβανός Κάρλος Γκαραϊκόα παρουσιάζει φωτογραφίες εκτυπωμένες με μια εντελώς νέα τεχνική. Οι φωτογραφίες του τυπώθηκαν σε ένα μηχάνημα παραγωγής τρισδιάστατων αντικειμένων που μετατρέπει την πραγματική εικόνα σε τρισδιάστατο αντικείμενο για να προκύψει ένα αποτέλεσμα εύθραυστο και όμορφο που παραπέμπει σε ένα είδος τοπογραφίας των αστικών τοπίων.

Τέλος, αισιόδοξη μοιάζει η εξέλιξη στο ζήτημα της πολύπαθης μεταστέγασης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης από το Ωδείο Αθηνών στο κτήριο «Φιξ» στη Συγγρού. Εντός των ημερών επίκειται, σύμφωνα με δηλώσεις της διευθύντριας του ΕΜΣΤ Αννας Καφέτση, η υπογραφή της σύμβασης του έργου με νέο εργολάβο. Πρόκειται για την «Ακτωρ», τον τρίτο κατά σειρά μειοδότη ύστερα από την έκπτωση του αναδόχου και την παραίτηση του δεύτερου μειοδότη. Μετά την υπογραφή της σύμβασης, το έργο (ενταγμένο στο ΕΣΠΑ) θα ολοκληρωθεί σε 23 μήνες για να παραδοθεί στο κοινό το φθινόπωρο του 2013.

* Διάρκεια έκθεσης έως 5 Φεβρουαρίου. *