'Στο σφυρί' πίνακας του Πικάσο για χρηματοδότηση επιστημονικών ερευνών

• Νέες έρευνες στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ θα χρηματοδοτήσει πίνακας του Πικάσο που πρόκειται να βγει σε δημοπρασία τον Ιούνιο από τον οίκο Κρίστις.

 

Φωτογραφία αρχείου  

Τα έσοδα από την πώληση του πίνακα, που εκτιμάται ότι θα κυμαίνονται μεταξύ 15-20 εκατομμυρίων δολαρίων, θα διατεθούν στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ, όπου και είχε δωρίσει τον πίνακα ανώνυμος χορηγός, με την προϋπόθεση ότι τα έσοδα από την πώλησή του θα επενδύονταν στην επιστημονική έρευνα πάνω στην παχυσαρκία, το διαβήτη και τις καρδιαγγειακές νόσους.
Όπως ανακοίνωσε ο φημισμένος οίκος δημοπρασίας έργων τέχνης, πρόκειται για ένα πορτραίτο της Μαρί-Τερέζ Βάλτερ, μία από τις ερωμένες του Πικάσο, που φιλοτέχνησε

Χέλμουτ Μίντεντορφ, ο κόσμος αλλιώς

Η νέα σοδειά του Γερμανού καλλιτέχνη

• Της Νελλης Aμπραβανελ, Η Καθημερινή, 27/4/2011

ΕΚΘΕΣΗ. Στην έκθεση του Χέλμουτ Μίντεντορφ στην γκαλερί Κορωναίου, οι αναφορές στην Ιστορία της Τέχνης είναι πολλές. Για τους γνώστες του είδους, γίνονται αναγνωρίσιμες πιο εύκολα, ενίοτε χαρίζοντας και μια απρόσμενη δόση χιούμορ, όπως όταν η λυγερή πλην μεγάλη σε ηλικία Βίβιεν Ουέστγουντ παραπέμπει στο περίφημο γυμνό του Ντισάν «που κατεβαίνει σκάλες»... Για τους μη «διαβασμένους», πάλι, αυτή η καινούργια σειρά έργων του Γερμανού καλλιτέχνη που ζει και εργάζεται πολλά χρόνια μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου, αποτελεί μια ευχάριστα επιμορφωτική εμπειρία. Ειδικά όταν βρίσκεται εκεί ο ίδιος ο Μίντεντορφ, προσφέροντας τις δικές του «υποσημειώσεις»...

Σαράντης Καραβούζης, μύθος και ζωή

ΑΠΩΛΕΙΑ. Eφυγε από τη ζωή σε ηλικία 72 ετών ο εικαστικός Σαράντης Καραβούζης, ίσως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της μεταφυσικής ζωγραφικής στην Ελλάδα. Γεννημένος το 1938, ο καλλιτέχνης φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη και συνέχισε τις σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Τα έργα του ξεχωρίζουν για τη λιτότητά τους, αλλά και για τις οπτικές ψευδαισθήσεις, που δημιουργούσε «παίζοντας» με την προοπτική. Η αγάπη του για αντικείμενα του παρελθόντος -αγάλματα, ερείπια μνημείων κ. ά. - είναι εμφανής στις πολυάριθμες νεκρές φύσεις του.

Προς πώληση η οικία Μόραλη στην Αίγινα! Στη Βουλή πάει το θέμα

Ο Γιάννης Μόραλης  

---

Τη διάσωση της οικίας Μόραλη στην Αίγινα, όπου έζησε και εργάστηκε τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής του ο κορυφαίος Έλληνας ζωγράφος, ζήτησε μιλώντας στον Βήμα 99,5 ο βουλευτής Α' Πειραιά και Νήσων του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Καρύδης.

Όπως έχει γίνει γνωστό, η οικία Μόραλη θα διατεθεί προς πώληση με απόφαση των κληρονόμων του Γ.Μόραλη.

Ο κ. Καρύδης δήλωσε ότι θα φέρει το θέμα στη Βουλή ώστε να γίνουν γνωστές οι προθέσεις του αρμόδιου υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.

Ο κ. Καρύδης είπε, επίσης, ότι δεδομένης της οικονομικής δυσπραγίας του ΥΠΠΟΤ, λύση μπορεί να δοθεί και με την κινητοποίηση άλλων φορέων που μπορούν να προσφέρουν.

Ανέφερε, μάλιστα, ότι γίνονται ήδη συζητήσεις με τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας, που κατέχει δεκάδες έργα του καλλιτέχνη.

«Σημασία έχει να κάνουμε τη μεγαλύτερη δυνατή προσπάθεια ώστε να διασώσουμε τον αυτόν το χώρο» υπογράμμισε.

Παρέμβαση για το Μουσείο Τεριάντ

ΠΑΛΛΕΣΒΙΑΚΟ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Εργο του Θεόφιλου

Τη λήψη άμεσων μέτρων για την επίλυση των σοβαρών προβλημάτων των εργαζομένων αλλά και των συλλογών του Μουσείου Τεριάντ στη Λέσβο απαιτεί από την κυβέρνηση το Παλλεσβιακό Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο (ΠΕΚ).

 

Σε επιστολή του προς αρμοδίους - υπουργεία και κρατικούς φορείς - το ΠΕΚ σημειώνει ότι «οι εργαζόμενοι στο "Μουσείο Βιβλιοθήκη Στρ. Ελευθεριάδη - TERIADE" είναι απλήρωτοι εδώ και οκτώ μήνες! Τα εξαιρέσιμα - Κυριακές, αργίες, επίδομα αδείας - τους οφείλονται από το 2009». Ολη αυτή η απαράδεκτη αντιμετώπιση των εργαζομένων, εκτός του ότι αντανακλά την απαξίωση των ανεκτίμητων έργων τέχνης αυτού του μουσείου από την πολιτεία, «διαφαίνεται και η τάση να κλείσει και αυτό», όπως έκλεισε το διπλανό «Μουσείο Θεοφίλου». Τα έργα σχεδιάζεται να μεταφερθούν και να κοσμήσουν μουσεία εκτός Μυτιλήνης, μουσεία «προσιτά σε κατευθυνόμενο τουρισμό, μέσω των μονοπωλιακών ομίλων στο χώρο του τουρισμού». Επισημαίνει, επίσης, ότι «αυτή τη στιγμή τρεις φύλακες και ο διευθυντής του Μουσείου κάνουν κάθε προσπάθεια να κρατήσουν ανοιχτό το μουσείο για τους επισκέπτες».

Το ΠΕΚ αναφέρει τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι (ανάμεσά τους και πολύτεκνοι) και ότι αυτά επιδεινώνονται από τη μη πληρωμή και σημειώνει ότι «όλα αυτά αναγκάζουν τους εργαζόμενους να προβούν σε επίσχεση εργασίας, αν δεν παρθούν άμεσα μέτρα (...)».

Το ΠΕΚ ζητά από το ΥΠΠΟ-Τ να πάρει άμεσα μέτρα: Πληρωμή των εργαζομένων. Αμεση εξόφληση όλων των οφειλών και εξασφάλιση της απρόσκοπτης μισθοδοσίας. Διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και ομαλή λειτουργία του Μουσείου. Πρόσληψη μόνιμου προσωπικού για τη φύλαξη επί 24ωρο των ανεκτίμητης αξίας έργων τέχνης. Ανοιγμα του Μουσείου Θεοφίλου. Συντήρηση των έργων στη Μυτιλήνη και εξασφάλιση της έκθεσής τους σε κατάλληλο περιβάλλον για τη σωστή τους διατήρηση.

Η διοίκηση του ΠΕΚ δηλώνει ότι «δεν είναι διατεθειμένη να παρακολουθεί από μακριά την απαξίωση και τον κίνδυνο καταστροφής της λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, θα πάρει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες ενημέρωσης των εργαζομένων, και γενικά του λαού μας, στην κατεύθυνση να πιέσει όσους έχουν την ευθύνη να πάρουν συγκεκριμένα μέτρα». ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Πέμπτη 14 Απρίλη 2011

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

1/3/2011

 -- Ανησυχία για τα έργα του Θεόφιλου

3/7/2010

 -- Συντονιστείτε στον «902 Αριστερά στα FM»

22/1/2000

 -- Εργα Θεόφιλου

31/7/1997

 -- Πάσχουν μουσείο και εργαζόμενοι

14/7/1996

 -- "Επιστροφή" του Θεόφιλου

'Εξι κλεμμένες εικόνες από την Ελλάδα εντοπίστηκαν στο Λονδίνο

• Στην Γκαλερί του Ρίτσαρντ Ντεμπλ στο Λονδίνο εντόπισε η Σκότλαντ Γιαρντ και παρέδωσε σήμερα στην Ελληνική πρεσβεία, έξι εικόνες που είχαν κλαπεί από εκκλησίες της Ελλάδας. 

Ο ιδιοκτήτης της γκαλερί δήλωσε κατά την ανάκρισή του ότι αγόρασε τις συγκεκριμένες εικόνες από Έλληνες χωρίς να γνωρίζει ότι ήταν κλεμμένες. Πρόκειται για την  "Υπαπαντή του Χρηστού", που είχε κλαπεί από την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυσικό Καλουτά νομού Ιωαννίνων, τον "Άγιο Γεώργιο" του 18ου αιώνα που είχε κλαπεί από τον ιερό ναό Αγίων Αποστόλων στο Πήλιο, τον "Άγιο Πέτρο και Παύλο" που εδώ και 210 χρόνια είχε εξαφανιστεί από τον ιερό ναό Αγίου Τρύφωνα Βίκου στα Γιάννενα, την "Παναγία Οδηγήτρια" του 17ου αιώνα, η οποία είχε κλαπεί από τον ιερό ναό Αγίου Νικολάου Ηλιοχωρίου, τα "Θεοφάνια" που είχαν κλαπεί από τον ιερό ναό Αγίων Αποστόλων Τσαγκαράδας Πηλίου και τη "Γέννηση του Χριστού" που είχε κλαπεί από τον ιερό ναό Αγίου Τρύφωνα στα Γιάννενα.

 

Η Τόνια που χάραξε την τέχνη

• Η τολμηρή και ανήσυχη χαράκτρια έφυγε σε ηλικία 84 ετών

• Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ 
• Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 4 Απριλίου 2011

Η Τόνια Νικολαΐδη, μια τολμηρή, πάντοτε ανήσυχη χαράκτρια που σημάδεψε με το έργο της τη νεοελληνική τέχνη, έφυγε το Σάββατο από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών.

 

Ενα μέρος από το πολύπτυχο έργο της «Ερχονται άλλοι, όμοιοι με εμάς, αλλά δεν θα είμαστε εμείς»  

Είχε τη χαρά να δει πέρυσι ένα αντιπροσωπευτικό μέρος της δουλειάς της στο Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, στο Μέγαρο Εϋνάρδου. Η αναδρομικού χαρακτήρα έκθεση περιελάμβανε περισσότερα από 75 έργα της. Οι επισκέπτες μπορούσαν να παρατηρήσουν τον ευφυή τρόπο με τον οποίο συνδύασε στη χαρακτική της τη λινελαιογραφία, το ανάγλυφο, τη μεταξοτυπία και τη φωτογραφία, αλλά και την έγνοια της για το χρώμα και τη χαρακτική επιφάνεια. Εικόνες της θάλασσας, αμμουδιές, φλεγόμενα ξύλα, χάρτινα καράβια και πουλιά αναγνωρίζονται στις συνθέσεις της, συχνά αφηρημένες και ανοιχτές σε ερμηνείες και ποικίλες πνευματικές αναζητήσεις.

Η καταγωγή της Τόνιας Νικολαΐδη είναι από την Ιθάκη. Γεννήθηκε το 1927 στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική και χαρακτική στο εργαστήριο του Γιάννη Κεφαλληνού. Σε συνέντευξή της στην «Ε» με αφορμή την έκθεσή της είχε μιλήσει για τη σχεδόν ασυνείδητη ροπή της προς την τέχνη. «Από πολύ μικρό παιδάκι ζωγράφιζα. Θυμάμαι ότι ζωγραφίζαμε στο χώμα το κλασικό τυποποιημένο σχέδιο ενός προσώπου. Νομίζω ότι και στο παιδικό σχεδιάκι πρωτοτυπούσα: έκανα τα χέρια να έχουν αγκώνα, τα ρούχα πουά ή καρό. Στην εφηβεία ήθελα να γίνω γιατρός και να θεραπεύω τζάμπα αρρώστους. Αλλά δεν αντέχω ούτε το αίμα ούτε τις βελόνες, ούτε και μπορούσα να πάρω τους βαθμούς για να μπω στην Ιατρική».

Σε πολλά από τα έργα της είναι κρυμμένος, όπως έλεγε, ο θάνατος - «κυρίως σε δέντρα που φλέγονται, όπως οι άνθρωποι, που ανάβουμε, πυρακτωνόμαστε, καιγόμαστε και σιγά σιγά σβήνουμε». Στα αγαπημένα της θέματα συγκαταλέγεται και η θάλασσα, τη θαλπωρή της οποίας ανακαλούσε, λέγοντας: «Οι θάλασσες των νιάτων μας δεν υπάρχουν πια. Θυμάμαι ότι πηγαίναμε σε έρημες αμμουδιές κι ένιωθα μια απόλυτη ευτυχία την ώρα που ήμουν στην ακτή, κι έλαμπαν η θάλασσα και η αμμουδιά. Κολυμπούσες κι η σχέση σου με το νερό ήταν σχεδόν ερωτική, μια ευτυχία. Οταν πηγαίνω στην πατρίδα μου την Ιθάκη, ακόμα απολαμβάνω τη θάλασσα, αν και πέρυσι ομολογώ ότι ήταν η μόνη χρονιά που δεν ένιωσα ευτυχής. Μεγάλωσα πια... Εκανα και έργα με θέμα τη φωτιά, όπως μια βάρκα δεμένη που την πλησιάζει η φωτιά, σε μια εποχή που αισθανόμουν παγιδευμένη».

Κατάφερε να ξεχωρίσει στον ανδροκρατούμενο χώρο της τέχνης σε εποχές που τα κορίτσια δεν επιτρεπόταν να βρεθούν στην αυλή του σχολείου με τα αγόρια. Προερχόταν όμως από μια οικογένεια η οποία την ενθάρρυνε να ασχοληθεί με την τέχνη. Μέχρι τέλους παρέμενε ανήσυχη και πειραματιζόταν ακόμα και με την ψηφιακή τεχνολογία. «Είμαι παραπάνω από 80 ετών, σχεδόν μισότυφλη, κατά τον γιατρό, αλλά εγώ βλέπω. Η χαρακτική στον χαλκό θέλει βέβαια μεγάλη ακρίβεια και πολλή "κουζίνα" και δεν είναι εύκολη πια για μένα. Δεν είμαι σίγουρα "παιδί" των ψηφιακών μέσων, είμαι πρωτόγονη σε αυτό που κάνω ψηφιακά, αλλά οι καινούργιοι καλλιτέχνες θα κάνουν αριστουργήματα. Αν και σε λίγα χρόνια μπορεί να μην υπάρχουν καν χαρτιά, θα είναι όλα άυλα». *

Ναυσικά Πάστρα: χάθηκε στο χωροχρόνο

• Η διακεκριμένη γλύπτρια της γενιάς του '60, Ναυσικά Πάστρα, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών, την Παρασκευή στο νοσοκομείο Κυανούς Σταυρός. Η κηδεία της γίνεται σήμερα στις 3 μ.μ. στο Α' Νεκροταφείο. 

Ξεκινώντας με έργα ανθρωποκεντρικά, σταδιακά προχώρησε στην αφαίρεση. Από το 1968 διαμόρφωσε μια προσωπική πλαστική γλώσσα, όπου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι μαθηματικές σχέσεις και οι πειραματισμοί με τα γεωμετρικά σχήματα. Αποτέλεσμα των πειραματισμών της ήταν το «Σύνεκτρον», ένα νέο δυναμικό δισδιάστατο σχήμα, συνδυασμός κύκλου και τετραγώνου. Το 1971 το γαλλικό κράτος τής απένειμε για το έργο το δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας.

Στην πορεία τα «Αναλογικά» (όπου ανήκει και το «Σύνεκτρον») θα ενσωματώσουν την τρίτη διάσταση σε γλυπτά βασισμένα σε ρυθμικές σχέσεις ημικυκλίων και ορθών γωνιών, που στη δεκαετία του '90 θα γίνουν περισσότερο δυναμικές μέσα στον τρισδιάστατο χώρο, ενώ στην εξέλιξή τους θα αποτελέσουν την αναπαράσταση της υλικής διάστασης των πραγμάτων στο χώρο και στο χρόνο.

Γεννημένη στην Καλαμάτα το 1922, σπούδασε στη Sommerakademie (1957) του Ζάλτσμπουργκ με δάσκαλο γλυπτικής τον Εβαλντ Ματαρέ και στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης (1957-1962) κοντά στον Φριτς Βοτρούμπα. Σπούδασε Κοινωνιολογία της Τέχνης στην Ecole Pratique des Hautes Etudes (1967-1973) στο Παρίσι.

Πραγματοποίησε την πρώτη ατομική της έκθεση το 1963 στη Βιέννη και ακολούθησαν κι άλλες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ελαβε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις, μεταξύ των οποίων το Σαλόν της Νέας Γλυπτικής στο Παρίσι, η Διεθνής Εκθεση Σύγχρονης Τέχνης στο Ντίσελντορφ το 1973, τα Ευρωπάλια στο Βέλγιο και η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας το 1982, όπου κέρδισε το Γ' βραβείο γλυπτικής, καθώς και η έκθεση «Μεταμορφώσεις του Μοντέρνου» στην Εθνική Πινακοθήκη το 1992, Athens by art (2004), η «Τέχνη της αμφισβήτησης» στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (2006) κ.ά. Σύντροφός της υπήρξε ο κριτικός Εμμανουήλ Μαυρομμάτης, καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ.

• Φ. Μπ., Ελευθεροτυπία, Τρίτη 12 Απριλίου 2011

Ξεκινούν ανασκαφές για τα... οστά της Μόνα Λίζα

 

Ανασκαφές σε μοναστήρι στη Φλωρεντία θα ξεκινήσουν σύντομα ιταλοί ερευνητές με σκοπό να ανακαλύψουν τα οστά γυναίκας της Αναγέννησης, που πιστεύεται ότι ήταν το μοντέλο για την Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Αν επιτύχουν η έρευνα μπορεί να πιστοποιήσει την ταυτότητα της γυναίκας που εικονίζεται στο αριστούργημα του Λεονάρντο ντα Βίντσι -ένα μυστήριο που έχει απασχολήσει ειδικούς και εραστές της τέχνης επί αιώνες και έχει οδηγήσει σε αμέτρητες θεωρίες.

Στόχος είναι ο εντοπισμός του λειψάνου της Λίζα Γκεραρντίνι, συζύγου ενός πλούσιου εμπόρου μεταξιού ονόματι Φραντσέσκο ντελ Τζιοκόντο. Η παράδοση έχει συνδέσει την Γκεραρντίνι με τον πίνακα, που είναι γνωστός στα ιταλικά ως «Λα Τζιοκόντα». Ο Τζιόρτζιο Βαζάρι, καλλιτέχνης και βιογράφος του 16ου αιώνα, έγραψε ότι ο Λεονάρντο ζωγράφισε ένα πορτρέτο της γυναίκας του Τζιοκόντο.

Η Γκεραρντίνι γεννήθηκε το 1479. Πριν από λίγα χρόνια, ερασιτέχνης Ιταλός ιστορικός ανακοίνωσε ότι βρήκε το πιστοποιητικό θανάτου, που δείχνει ότι η Γκεραρντίνι πέθανε στις 15 Ιουλίου του 1542 και ετάφη στη μονή της Αγίας Ούρσουλας, στο κέντρο της Φλωρεντίας. Εκεί θα αρχίσουν οι ανασκαφές σύντομα δήλωσε ο Σιλβάνο Βιντσέτι, ερευνητής ιστορικός και επικεφαλής της ομάδας.

• Δοκιμασμένες τεχνικές

Οι ερευνητές έχουν ήδη ανασυγκροτήσει το πρόσωπο κάποιων Ιταλών καλλιτεχνών βάσει κρανίων τους. Πέρυσι ανακοίνωσαν ότι ταυτοποίησαν οστά του Καραβάτζιο και ότι ανακάλυψαν μια πιθανή αιτία θανάτου, 400 χρόνια αφότου ο μεγάλος καλλιτέχνης πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Αν εντοπιστούν οστά της Γκεραρντίνι, οι ερευνητές θα τα χρονολογήσουν με τη μέθοδο του άνθρακα και θα συγκρίνουν το DNA με αυτό από τα οστά των παιδιών της Γκεραρντίνι, κάποια από τα οποία είναι θαμμένα σε μια βασιλική (εκκλησία), επίσης στη Φλωρεντία.

Τέλος, αν βρεθούν θραύσματα από το κρανίο της σε σχετικά καλή κατάσταση, οι ερευνητές θα επιχειρήσουν να ανασυγκροτήσουν το πρόσωπό της.

Εφυγε πρόωρα από τη ζωή ο ζωγράφος Δημήτρης Λαλέτας

ΑΠΩΛΕΙΑ. Ιδιαίτερα καλλιεργημένος, ταλαντούχος, συνεπής και χαμηλών τόνων, ο ζωγράφος Δημήτρης Λαλέτας έφυγε από τη ζωή την περασμένη Πέμπτη 31 Μαρτίου, σε ηλικία μόλις 46 ετών. Η εικαστική του προσφορά υπήρξε πολύμορφη, αισθαντική, προϊόν παιδείας και καλλιτεχνικού ενστίκτου.

Ο Δημήτρης Λαλέτας γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη στις 14 Οκτωβρίου του 1964. Ηρθε στην Αθήνα 25 χρόνων, το 1990, και ήταν ο ζωγράφος του περιοδικού και των εκδόσεων Οδός Πανός, σχεδιάζοντας το σήμα τους με τον Πάνα. Εργάστηκε 20 χρόνια στις ομώνυμες εκδόσεις και μετέφρασε στις ίδιες εκδόσεις αγγλικά συγκροτήματα χωρίς να πάρει ποτέ αρνητική κριτική. 

«Ηταν η καλλιτεχνική ψυχή, το ήθος, η τέχνη, η ευγένεια των εκδόσεων», όπως λέει ο ποιητής Γιώργος Χρονάς της «Οδού Πανός». Στα έργα του, ο Δημήτρης Λαλέτας απεικόνισε πρόσωπα αντρών, γυναικών, παιδιών. Η φύση δεν έλειψε από αυτά γιατί μεγάλωσε στην Αλεξανδρούπολη όπου ο Φάρος της και τα γύρω χωράφια, τα δέντρα, τα ποτάμια, με το Δέλτα του Εβρου, το λιμάνι της δεν απείχαν πολύ. Την τελευταία του σειρά έργων, που παρουσίασε, την ονόμασε «Νυχτερινά», όπου στο σκότος απεικονίζονται άλογα με τους αναβάτες να τα κρατούν από το χαλινάρι.

Εκανε ατομικές εκθέσεις στο «Μπιλιέτο» Παιανίας, στην Ελληνοαμερικάνικη Ενωση, στη Βαβέλ, και σε ομαδικές στην Γκαλερί Κ-Art, Βαβέλ. Ζωγραφική του και σχέδια δημοσιεύτηκαν στη Lifo, Symbol κ.ά. Hταν μόνιμος συνεργάτης στη Βιβλιοθήκη-Καταφύγιο θηραμάτων, στη σαββατιάτικη «Ελευθεροτυπία», από τον Μάρτιο του 2009.

Στα χέρια της «Οδού Πανός» περνάει η βιβλιοθήκη του με τα σπάνια βιβλία του από ελληνικές και ξένες εκδόσεις και όλα τα ζωγραφικά του έργα που δεν είχε παρουσιάσει. Η ταφή του έγινε στα Παλιά Μνήματα της Αλεξανδρούπολης. Με πλήθος ανθρώπων από την πόλη να τον αποχαιρετίζουν και να συλλυπούνται τη μητέρα του Δέσποινα και τον αδελφό του Θωμά. Ο Δημήτρης Λαλέτας έζησε λίγο, αλλά άφησε πλούσιο έργο και όσοι τον γνώρισαν θα τον θυμούνται με αγάπη.

Σε ηλικία 85 ετών «έφυγε» ο ζωγράφος και σκηνογράφος Τάσος Ζωγράφος.

 

Πέθανε τα ξημερώματα της Δευτέρας, σε ηλικία 85 ετών, ο σημαντικός ζωγράφος και σκηνογράφος Τάσος Ζωγράφος, ο οποίος το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Νομαρχιακού Νοσοκομείου Καρδίτσας. Η πολιτική του κηδεία θα γίνει την προσεχή Τετάρτη.

Ο Τάσος Ζωγράφος γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1926. Κατά την περίοδο της Κατοχής ήρθε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Πριν το τέλος της δεκαετίας του '40 ξεκίνησε τη δημιουργική διαδρομή του στο χώρο της τέχνης μέσα από τη γόνιμη μαθητεία του πλάι στον Γ. Τσαρούχη. Στα χρόνια της εξορίας του στη Μακρόνησο έκανε σκηνογραφίες σε πολλά θεατρικά έργα.

Το '50 γύρισε στην Αθήνα και δούλεψε ως ζωγράφος σκηνικών στο Ελεύθερο Θέατρο.

Το Εθνικό τον είχε αποκλείσει για τα «κοινωνικά» του φρονήματα. Το '53 άρχισε να κάνει σκηνικά σε μικρά θέατρα. Ως σκηνογράφος καθιερώθηκε το '55 με τη δουλειά του στο φιλμ του Ν. Κούνδουρου «Ο Δράκος».

Η καλλιτεχνική δημιουργία του Τ. Ζωγράφου σχετίστηκε, κατά ένα μεγάλο μέρος της, με την ονομαζόμενη «χρυσή» εποχή του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και με τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, με το θέατρο και την τηλεόραση. Ο Τ. Ζωγράφος «ανάστησε», σαν σκηνογράφος, το «άρωμα» ολόκληρων εποχών και για τη σκηνογραφική του δουλειά έχει αποσπάσει πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ένα κρατικό και δύο βραβεία της τηλεόρασης.

Ο σημαντικός ζωγράφος και σκηνογράφος έχει στο ενεργητικό του ένα πλούσιο έργο: 200 ταινίες, 150 θεατρικά έργα, περισσότερες από 70 τηλεοπτικές σειρές, 10 ατομικές εκθέσεις και πολλές συμμετοχές σε ομαδικές παρουσιάσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ματιές στον κόσμο

ΖYPIXH

Kunsthaus Zurich

www. kunsthaus. ch

«Giacometti: The Art of Seeing». Παρουσιάζοντας έργα από το σύνολο της καλλιτεχνικής διαδρομής του Αλμπέρτο Τζακομέτι (1901-1966), η έκθεση εστιάζει στις ιδέες του για την οπτική αντίληψη και στην προσπάθειά του να αποδώσει την εσωτερική ουσία πίσω από την εικόνα που συλλαμβάνει το μάτι, να εξερευνήσει τα παιχνίδια του οπτικού φαινομένου και τη σχέση υποκειμένου-αντικειμένου. Ανάμεσα στα έργα του, οι «εξαϋλωμένες» ανθρώπινες φιγούρες, όπως ο «Ανδρας που βαδίζει», συγκαταλέγονται στα πιο αναγνωρίσιμα γλυπτά του 20ού αιώνα. Γεννημένος στην Ελβετία, ο Τζακομέτι έζησε από το 1922 στο Παρίσι και συνδέθηκε με τους σουρεαλιστές, επηρεάστηκε όμως περισσότερο από τις έρευνές του στην κυκλαδική, την αρχαία αιγυπτιακή και την αφρικανική τέχνη. Η έκθεση φιλοξενεί εξήντα περίπου έργα γλυπτικής και ζωγραφικής, που προέρχονται από τη μεγάλη συλλογή του Ιδρύματος Αλμπέρτο Τζακομέτι. Εως τις 22 Μαΐου.

NEA YOPKH 
Japan Society

www. japansociety. org

«Bye Bye Kitty!!! Between Heaven and Hell In Contemporary Japanese Art». Μακριά από τη στερεότυπη, ειδυλλιακή αντίληψη του ωραίου που κυριάρχησε για πολλές δεκαετίες στην ιαπωνική αισθητική, η έκθεση παρουσιάζει έργα νεότερων δημιουργών (ζωγραφική, φωτογραφία, βίντεο, εγκαταστάσεις) που εκφράζουν μια πιο διεισδυτική και σκοτεινή θεώρηση της ιαπωνικής πραγματικότητας (εδώ το έργο της Μακότο Αϊντα «Harakiri Schoolgirls», 2002). Οταν διοργανωνόταν η έκθεση, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι αυτές οι εικόνες υλικής και ηθικής αστάθειας και παρακμής θα κατέληγαν να ιδωθούν κάτω από το φως μιας αληθινής καταστροφής. Μετά, όμως, τα όσα εφιαλτικά συνέβησαν στην Ιαπωνία, το άγχος που διαποτίζει το έργο των 16 καλλιτεχνών γίνεται πολύ πιο φανερό. Σαν να διαισθάνονταν ότι κάτω από την επιφάνεια μιας τέλεια οργανωμένης κοινωνίας, κάτω από την αλαζονεία της τεχνοκρατικής ανωτερότητας, το τέρας του χάους καραδοκούσε ανυπότακτο. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 12 Ιουνίου.

ΜAΔPITH 
Museo Thyssen

www. museothyssen. org

«Heroinas». Από τις αναρίθμητες εικόνες γυναικών που υπάρχουν στην ιστορία της δυτικής τέχνης, η έκθεση στο Μουσείο Τύσεν εστιάζει στις «ηρωίδες»: γυναίκες δυναμικές, παράτολμες, δημιουργικές, πέρα από τα στερεότυπα της μητέρας και της συζύγου, της κόρης ή της ερωμένης. Γυναίκες που δεν είναι η «ανάπαυση του πολεμιστή» αλλά είναι οι ίδιες πολεμίστριες. Επικεντρώνοντας κυρίως στον «κύκλο της νεωτερικότητας», από τον 19ο αιώνα έως τη σύγχρονη εποχή, η έκθεση είναι διοργανωμένη θεματικά, εξερευνώντας διαφορετικά σκηνικά δράσης και ιδιότητες των γυναικών που πρωταγωνιστούν - την εργασία και τον αθλητισμό, τη μοναξιά και τη μέθη, τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική, τη μαγεία, τη θρησκεία, τον πόλεμο, το παιχνίδι (εδώ ο πίνακας του Γουότερχάουζ «Ο μαγικός κύκλος», 1886). Σε κάθε κεφάλαιο αντιπαρατίθενται έργα (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτικά) διαφορετικών περιόδων και στυλ, ενώ υπάρχουν επίσης σε κάθε ενότητα έργα γυναικών (κυρίως σύγχρονων καλλιτέχνιδων) που «συνδιαλέγονται» με τις εικόνες που έχουν δημιουργήσει οι άρρενες ομότεχνοί τους. Εως τις 5 Ιουνίου.

ΠAPIΣI 
Musee de l’ Art Modernede la Ville de Paris 
www. mam. paris. fr

«Van Dongen, Fauve, anarchiste et mondain». Τα πρώιμα έργα του Κις Βαν Ντόνγκεν (1877-1968) χαρακτηρίζονται από ζωηρά χρώματα και έντονες, γραμμικές πινελιές. Ο Ολλανδός ζωγράφος συμμετείχε στο κίνημα των «φοβ» και συνδέθηκε στα νιάτα του με το αναρχικό κίνημα. Το 1897 εικονογράφησε το βιβλίο του Κροπότκιν «Η αναρχία», και την ίδια εποχή συνεργάστηκε με το περιοδικό La Revue Blanche, όπου δημοσίευε τολμηρές εικόνες εναντίον του στρατού και της μπουρζουαζίας. Μερικές δεκαετίες αργότερα, ωστόσο, ο αναρχικός καλλιτέχνης είχε γίνει κοσμικός: τα θέλγητρα της «γλυκιάς ζωής» των αστών τον είχαν κατακτήσει. Δηλώνοντας ότι «οι γυναίκες είναι το ωραιότερο τοπίο», αναζήτησε τα μοντέλα του στον κόσμο του θεάτρου, του καμπαρέ, του κινηματογράφου - ένα από τα αγαπημένα του «τοπία» ήταν η Mπριζίτ Mπαρντό, που τη ζωγράφισε το 1964 (φωτ.). O δυναμισμός του σχεδίου και των χρωμάτων του, που τον έκανε περιζήτητο πορτρετίστα, είχε πάντα ένα τόνο ειρωνείας, κατάλοιπο των πρώτων χρόνων μαθητείας του ως γελοιογράφου. H έκθεση εστιάζει κυρίως στις πρώτες τέσσερις δεκαετίες της καλλιτεχνικής του διαδρομής, παρουσιάζοντας 90 πίνακες και σχέδια. Εως τις 17 Ιουλίου.

Πρωτοπόροι φωτογράφοι

Ο φωτογράφος και ιμπρεσάριος Αλφρεντ Στίγκλιτς (1864-1946) έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της καλλιτεχνικής φωτογραφίας στις ΗΠΑ και ήταν εκείνος που έπεισε το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης να εγκαινιάσει τη φωτογραφική συλλογή του, όταν, το 1928, δώρισε 22 δικές του φωτογραφίες. Η έκθεση «Stieglitz, Steichen, Strand», στο Metropolitan, ανατρέχει στη σταδιοδρομία του Στίγκλιτς καθώς και δύο εκ των σημαντικότερων φωτογράφων που εκείνος «ανακάλυψε»: του Εντουαρντ Στάιχεν και του Πολ Στραντ (η ζωγράφος Τζόρτζια Ο’Κιφ, σύζυγος του Στίγκλιτς και η μεγαλύτερη «ανακάλυψή» του, εμφανίζεται κι αυτή στην έκθεση μέσα από φωτογραφικά πορτρέτα της). Τα έργα που παρουσιάζονται ανήκουν στη συλλογή του μουσείου και περιλαμβάνουν πολλά πρώιμα έργα του Στάιχεν (εδώ η φωτογραφία «Rodin, “Le Penseur”», 1902) καθώς και φωτογραφίες του Στραντ (τοπία πόλης, νεκρές φύσεις) επηρεασμένες από τον κυβισμό.

• Η Καθημερινή, Kυριακή, 3 Aπριλίου 2011

Θύματα του πολέμου και της πληροφορίας

• Η έκθεση της Πόπης Κρούσκα στο «Σπίτι της Κύπρου»

• Της ΜΑΡΙΑΣ ΜΑΡΑΓΚΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 2 Απριλίου 2011

Εχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ-πρωί

γιατί μπροστά σου ξεδιπλώνεται ένα δίχτυ 

Δανείζομαι από το Ρεμπέτικο του Σταύρου Ξαρχάκου και το δίχτυ που στήνουν οι παμπόνηροι και η καρδιά για να περάσω στα θετικά και αρνητικά πλοκάμια της ηλεκτρονικής πληροφορίας και τα δικά της δίκτυα, όπως παρουσιάζονται σε μορφή δαντέλας στη δουλειά της Πόπης Κρούσκα, για να μας πληροφορήσουν για τα εγκλήματα που γίνονται στον κόσμο.

Ανέκαθεν, η καλλιτέχνις παρακολουθούσε στενά το Διαδίκτυο και τις πληροφορίες που παρείχε, όπως εξάλλου και την τηλεοπτική εικόνα, όπως κάθε άνθρωπος. Με μια διαφορά: το σχόλιο των πολιτών αφορά τον αποτροπιασμό, το σχόλιο το δικό της, τη διαστροφή να αποθηκεύει και να χρησιμοποιεί τις εικόνες. Από τη δουλειά της Κρούσκα, τα τελευταία χρόνια, έχει περάσει ο Πόλεμος του Κόλπου, ο πόλεμος στο Ιράκ, η φυγή των αμάχων, οι ορδές των μεταναστών. Σας θυμίζω τις εκθέσεις «Η σφαγή των αμνών» (11 βιντεοπροβολές το 2003 στο χώρο «Φούρνος»), «Η σούπα» τον ίδιο χρόνο, «Οι βραδινές ειδήσεις» το 2006 σε ένα γιαπί στου Ψυρρή. Η εμμονή συνεχίζεται με την τωρινή έκθεση στο «Σπίτι της Κύπρου»: «Μετασχηματίζοντας την πληροφορία».

Εδώ, το υλικό σχολιάζεται διττά. Αφενός τα θύματα του πολέμου, αφετέρου τα «θύματα» της πληροφορίας. Το ισχυρό βίντεο με τον κάποιο που ανοιγοκλείνει συνεχώς το στόμα μιλώντας ακατάπαυστα στο σπίτι μας. Η ίδια η Κρούσκα, στο σημείωμά της για την έκθεση, μιλά για λόγια που η ακατάπαυστη ροή τους τα αδρανοποιεί σε σημείο ώστε να χάνουν τη σημασία τους.

Βαθιά ευαισθητοποιημένη η ίδια στα σημεία των καιρών μας, αντιστρέφει στη συγκεκριμένη έκθεση τη βαρύτητα των συμβάντων των πολέμων και των αδικημένων, παρακολουθώντας το ζήτημα με όρους «διακοσμητικούς». Οι εικόνες που μας περιβάλλουν, οι οθόνες που μας κυκλώνουν, οι ανάγκες μας για τη χρήση της τεχνολογίας, όλα όσα γνωρίζουμε και όλα όσα μας παρέχουν πληροφορίες δημιουργούν ένα πλαίσιο-σχόλιο που δεν προσεγγίζει το ακριβές δράμα αλλά φτάνει σχεδόν ωραιοποιημένο, ως παιχνίδι με τραγικά αποτελέσματα, τα οποία όμως δεν βλέπει ακριβώς εκείνος που παίζει. Σαν έξυπνη σφαίρα που βρίσκει το στόχο, δίχως απαραίτητα να τον βλέπει ο σκοπευτής.

Παρακολουθώντας τις εικόνες που η ίδια μετασχηματίζει, αφήνει ελεύθερο το πεδίο στον ευφυή θεατή να αναγνωρίσει ή όχι το θύμα. Να θυμώσει ή να δει το χρώμα και τον τρόπο που έχει παραχθεί η ζωγραφική του υπολογιστή. Πιθανώς και τα δύο.

Το ευρηματικό σχόλιο βρίσκεται σε ένα κομμάτι δικτυωτό, μια ας την πούμε δαντέλα που κρέμεται στον τοίχο, φόρμα οικεία από το παρελθόν, καμωμένη με τα μέσα του δικού μας χρόνου. Είναι φανερό απόσπασμα του δικτύου που βρίσκεται σε όλα τα έργα και της ύψιστης σημασίας που έχει για ό,τι καλό και κακό μας συμβαίνει.

Γι' αυτό σας παραπέμπω στο «Δίχτυ» του Ξαρχάκου, που παραμένει και από τα αγαπημένα μου τραγούδια.*

Εδώ & εκεί

ΓΙΑ δεύτερη φορά μετά τα εγκαίνια είδα την έκθεση αρχιτεκτονικής του γραφείου Τάσου και Δημήτρη Μπίρη στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς. 

ΚΑΙ πάλι εντυπωσιάστηκα, εκτός των άλλων, από την εξαιρετική μακέτα του νέου Μουσείου Ακροπόλεως στη θέση Κοίλη, β' βραβείο στον παλιό διαγωνισμό της Μελίνας που δεν απέδωσε.
ΤΙ λιτό, ανάλαφρο και ποιητικό έργο.

ΝΑ πω, τώρα, τι κρίμα που δεν υλοποιήθηκε; Ας το αφήσουμε, μια και δεν έχει πλέον καμία σημασία.
ΕΚΕΙΝΟ που παρατήρησα είναι πόσο επικίνδυνη είναι η υπόθεση έκθεση όταν πρόκειται για αρχιτεκτονική, ίσως γιατί στήνεται από τους ίδιους τους αρχιτέκτονες, οι οποίοι δεν αντέχουν να αφήσουν τίποτα εκτός.

ΚΟΙΝΗ θέα, ο διάλογος του θεάτρου με τα εικαστικά για τέταρτη χρονιά στο Εθνικό Θέατρο, με την επιμέλεια των Ελένης Κούκου και Κατερίνας Τσέλου. Ο Αγγελος Παπαδημητρίου (και ηθοποιός ολκής, ως γνωστόν) και ο Κωστής Βελώνης (εραστής του θεάτρου μέσω ρωσικής πρωτοπορίας) δούλεψαν σωστά, τοποθετώντας τα έργα ως αντικείμενα σπιτιού, ο καθείς με την ατμόσφαιρα που τον ενδιαφέρει. Σε παλιά τραπέζια ο Παπαδημητρίου, σε ξύλινους πάγκους ο Βελώνης. Θα το χαρούν οι θεατρόφιλοι και θα παρηγορηθούν, αν δεν τους αρέσει η όποια παράσταση.

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ μου έστειλε η φίλη Μαρία Τσαντσάνογλου για τη θέση της στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Δουλεύει στο μουσείο δίχως να υπογράφει, αναμένοντας να διευθετηθεί το θέμα της θητείας της από τον υπουργό.

Το μυστικό του Μοντιλιάνι

• Νέα βιογραφία ανατρέπει το μύθο του αυτοκαταστροφικού ζωγράφου

• Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 2 Απριλίου 2011

«Υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος που ξέρει να ντυθεί στο Παρίσι κι αυτός είναι ο Μοντιλιάνι», έλεγε ο Πικάσο. «Ο αριστοκράτης μας», τον αποκαλούσε ο Ζαν Κοκτό.

Ο Αμεντέο Μοντιλιάνι έφτασε στο Παρίσι το 1906 σε ηλικία 21 ετών και γοήτευσε πρώτα με την προσωπικότητά του και μετά με την τέχνη του. Αυτή η συνθήκη θα ίσχυε μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, 14 χρόνια μετά. Και τι ειρωνεία. Μετά θάνατον, η τέχνη του θα γινόταν ανάρπαστη εξαιτίας του έντονου και τόσο ταραχώδη βίου του.

Η νέα βιογραφία του γραμμένη από τη Μέριλ Σεκρέστ, που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Μοντιλιάνι: Μια ζωή» (Knopf), ανατρέπει το μύθο του αυτοκαταστροφικού ζωγράφου. Υποστηρίζει ότι επίτηδες ο Ιταλός καλλιτέχνης ξεκίνησε το ποτό και τα ναρκωτικά (χασίσι, κοκαΐνη και όπιο). Ηθελε πάση θυσία να κρύψει ένα μεγάλο μυστικό.

«Ηταν χαρούμενος», γράφει, «όταν οι άλλοι τον θεωρούσαν μεθύστακα και ναρκομανή. Ετσι, δεν έβλεπαν πάνω του τα σημάδια της φυματίωσης. Οι αλκοολικοί, άλλωστε, ήταν αποδεκτοί. Οι φυματικοί όχι. Το κοινωνικό στίγμα την εποχή εκείνη ήταν μεγάλο και αυτομάτως σε εξόριζε στο περιθώριο της ζωής. Ο Μοντιλιάνι προτίμησε συνειδητά να κρύψει τη θανατηφόρα ασθένειά του απ' όλους, φίλους και ερωμένες».

Στις βιογραφίες που έχουν κυκλοφορήσει στο παρελθόν, οι ιστορικοί τέχνης συμφωνούν ότι αιτία του θανάτου του στα 35 του χρόνια ήταν η φυματιώδης μηνιγγίτιδα. Η Σεκρέστ συμφωνεί. Ο Μοντιλιάνι δεν δημιουργούσε ερήμην του, υπό την επήρεια των ουσιών, αλλά εκτελούσε ένα καλοσχεδιασμένο σχέδιο προστασίας της υπόληψης και κυρίως της υστεροφημίας του. Ηξερε ότι θα πεθάνει, ισχυρίζεται η Σεκρέστ, γι' αυτό βιαζόταν να καθιερώσει την υπογραφή του. Εις βάρος της τέχνης του, που από ένα σημείο και μετά επαναλαμβάνεται. Οταν προς το τέλος της ζωής του είδε νέα έργα του Πικάσο και του Μπρακ, είπε «είμαι 10 χρόνια πίσω απ' αυτούς».


Γεννημένος το 1884 στο ιταλικό λιμάνι του Λιβόρνο, ήταν το νεότερο από τα τέσσερα παιδιά ενός ζεύγους Σεφαραδιτών Εβραίων. Η οικονομική τους κατάσταση είχε απότομα σκαμπανεβάσματα κατά τη διάρκεια των παιδικών του χρόνων. Μέχρι τα 16 του, όταν διαγνώστηκε με φυματίωση, είχε ήδη επιβιώσει από σοβαρές κρίσεις πλευρίτιδας και τύφου.

Η τέχνη (και η μητέρα του) τον έκανε να θέλει να ζήσει. Ο Μποτιτσέλι, που θαύμασε στα 14 του στο Ουφίτσι της Φλωρεντίας, ο δάσκαλός του Γκιγέλμο Μικέλι, οι Βρετανοί προ-Ραφαηλίτες, που ύμνησαν τη θηλυκή ομορφιά. Οταν διαγνώστηκε η φυματίωση ταξίδεψε με τη μητέρα του στο Κάπρι και τη Νάπολη. Η βελτίωση της υγείας του του επέτρεψε να σπουδάσει τέχνη στη Φλωρεντία και τη Βενετία, όπου θα έρθει σε επαφή με το έργο των Γάλλων ιμπρεσιονιστών και του Ροντέν.

Ετσι αποφασίζει να πάει στο Παρίσι. Η Σεκρέστ αναβιώνει με εξαιρετικές λεπτομέρειες την μποέμικη ζωή στο Παρίσι των πρώτων δεκαετιών του αιώνα. Σχέσεις, φίλοι, ερωμένες, αλλά και ο κύκλος των αβάν-γκαρντ καλλιτεχνών της Μονμάρτρης και του Μονπαρνάς. Εκεί θα γνωρίσει τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Ενας απ' αυτούς, ο γλύπτης Μπρανκούζι, θα ασκήσει μεγάλη επιρροή στο έργο του. Θα εγκαταλείψει τη ζωγραφική για να αφοσιωθεί στη γλυπτική. Σμιλεύει μακρόστενα, ανέκφραστα προσωπεία, με μακριές, στενές μύτες, σήμα κατατεθέν σε όλο του το έργο, γλυπτό και ζωγραφικό. Εμπνέεται από τις Καρυάτιδες και την αφρικανική τέχνη. Γνωρίζει τον Πολ Αλεξάντρ, τον πρώτο άνθρωπο που θα στηρίξει έμπρακτα το έργο του, προσφέροντάς του ένα ατελιέ και αγοράζοντας έργα του.

Με το ίδιο πάθος ζει και τις ερωτικές του σχέσεις. «Ηταν νέος και δυνατός, δεν μπορούσες να πάρεις τα μάτια σου πάνω από το ρωμαϊκού κάλλους πρόσωπό του», έχει γράψει μία από τις ερωμένες του Πικάσο, η Φερνάντ Ολιβιέ. Σύμφωνα με τη βιογράφο, ποτέ δεν προειδοποίησε τις γυναίκες για το τι κουβαλάει, ανάμεσά τους τη διάσημη Ρωσίδα ποιήτρια Ανα Αχμάτοβα και τη Βρετανίδα δημιοσιογράφο και συγγραφέα Μπεατρίς Χάστινγκς. Το 1917, σε μια εκδήλωση προς τιμήν του Ζορζ Μπρακ, που μόλις είχε γυρίσει από τον πόλεμο με πληγές και μετάλλια, η Χάστινγκς έβγαλε όπλο για να τον πυροβολήσει παρουσία του Ματίς και του Πικάσο. Ο Μοντιλιάνι είχε δωροδοκηθεί από τους διοργανωτές να μην πλησιάσει. Δεν υπάκουσε. Τελικά, το όπλο απομακρύνθηκε, μαζί και ο Μοντιλιάνι, η πόρτα κλειδώθηκε και η βραδιά συνεχίστηκε ήρεμα και ωραία.

Τελευταία και πιο τραγική σύντροφός του ήταν η νεαρή φοιτήτρια Ζαν Εμπιτέρν. Κατά τη συμβίωσή τους ο Μοντιλιάνι θα ζωγραφίσει μερικά από τα ωραιότερα πορτρέτα του. Πέθανε στις 24 Ιανουαρίου 1920. Ηταν 35 ετών. Η Εμπιτέρν δύο μέρες μετά, 8 μηνών έγκυος, πήδηξε από το παράθυρο. Σκοτώθηκαν και αυτή και το έμβρυο. Πλήθος κόσμου τον συνόδευσε στην κηδεία του, στο νεκροταφείο Περ Λασέζ.

Ενα χρόνο πριν από το θάνατό τους είχε γεννηθεί η κόρη τους Ζαν, την οποία μεγάλωσε η μητέρα του Μοντιλιάνι. Αφού δραστηριοποιήθηκε ενεργά στην Αριστερά, κατέληξε να είναι αυθεντία στην εκτίμηση έργων του πατέρα της. Ο Μοντιλιάνι θεωρείται ένας από τους 10 πιο πρόσφορους για πλαστογραφία καλλιτέχνες. Ειδικοί εκτιμούν ότι κυκλοφορούν ακόμη τουλάχιστον 1.000 πλαστοί Μοντιλιάνι στην αγορά. Η Ζαν πέθανε βυθισμένη στο αλκοόλ, το 1984, 100 χρόνια μετά τη γέννηση του πατέρα της.*