Friday, January 25, 2008

Umberto Eco: Ποια είναι η ωραιότερη;

Πριν από λίγο καιρό, σε μια συνέντευξη στη «Suddeeutche Ζeitung», μου ζητήθηκε να σκεφτώ τους πιο εμβληματικούς πίνακες της ευρωπαϊκής τέχνης και να κατονομάσω τις γυναίκες που θαύμαζα περισσότερο. Αντ΄ αυτού έκανα κάτι πολύ πιο πεζό, είπα τα ονόματα εκείνων τις οποίες θα ήθελα να καλέσω σε δείπνο. Ανέφερα την «Κυρία με την ερμίνα» του Λεονάρντο ντα Βίντσι και τη «Βασίλισσα Ούτα» του Νάουμπουργκ. Εκτοτε πολλοί Γερμανοί μού έχουν στείλει φωτογραφίες και βιβλιαράκια για την Ούτα, και πρέπει να πω ότι είναι ωραίο το να ανάγεις σε είδωλο μια γυναίκα η οποία πέθανε πριν από σχεδόν μία χιλιετία και, παρ΄ όλα αυτά, οι άνθρωποι να σου στέλνουν τη φωτογραφία της.

Το άγαλμα της Ούτα (έζησε τον 11ο αιώνα αλλά η μορφή της απαθανατίστηκε σε γλυπτό γύρω στο 1250) έχει σχεδόν τη μορφή μιας στήλης και βρίσκεται στον Καθεδρικό Ναό του Νάουμπουργκ. Εχει αναπαραχθεί άπειρες φορές γιατί αποτέλεσε ένα είδος ειδώλου για τον νεορομαντικό παγγερμανισμό. Η εικόνα αυτή είναι τόσο ισχυρή (και ομολογώ ότι αυτό μόλις το έμαθα από το βιβλίο για το οποίο πρόκειται να μιλήσω στη συνέχεια) ώστε η ναζιστική προπαγάνδα την εκμεταλλεύθηκε ως το πρότυπο της αρίας καλλονής. Και λυπάμαι γι΄ αυτό.

Φωτογραφία
Η «Κυρία με την ερμίνα» του Λεονάρντο ντα Βίντσι
Ως αφοσιωμένος θαυμαστής καθετί μεσαιωνικού, λατρεύω την Ούτα και θα εξακολουθήσω να τη λατρεύω επειδή έχει πραγματικά ένα πολύ ωραίο πρόσωπο. Δεν γνωρίζουμε πολλά για το υπόλοιπο σώμα της, γιατί η Ούτα δεν απεικονίζεται γυμνή σαν μία από τις παλιές ελληνικές Αφροδίτες - μεσογειακή και ελαφρώς ψυχρή-, αλλά στέκεται ενάρετη και υπεροπτική «με το ωραίο πρόσωπό της πλαισιωμένο από μια ταινία που τονίζει το οβάλ σχήμα του, τα χείλη της κάπου ανάμεσα σε κλειστά και μισάνοιχτα, το διάδημά της με τα κρίνα, τον πτυχωτό μανδύα με τον όρθιο γιακά που σφίγγει στο σώμα της με μια κίνηση που μοιάζει ίσως περισσότερο ανήσυχη παρά αυτοκρατορική».
[περισσότερα... © ΤΟ ΒΗΜΑ, Τhe Νew Υork Syndicate]

Wednesday, January 23, 2008

"ΕΦΥΓΕ" Η ΓΙΑΝΝΑ ΠΕΡΣΑΚΗ...


«Εφυγε» και κηδεύτηκε χτες η 86χρονη ζωγράφος Γιάννα Περσάκη. Για τους περισσότερους, το όνομά της συνδέεται με τη ζωή του ποιητή Μίλτου Σαχτούρη, αφού για 40 χρόνια στάθηκε στο πλάι του. Η Γ. Περσάκη ήταν μία αξιόλογη εικαστική δημιουργός, πρωτοστάτης της αφαίρεσης στην ελληνική ζωγραφική. Δυναμική παρουσία, που, με σεμνότητα και επιμονή, διεκδίκησε τη θέση της σε μία εποχή που ο εικαστικός χώρος αντιμετώπιζε με επιφυλακτικότητα τις γυναίκες - εικαστικούς.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1921. Σε ηλικία 8 χρόνων πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής. Στην κατοχή μαθήτευσε κοντά στον Δημήτρη Δάβη, ενώ παράλληλα δούλευε στην Εθνική Τράπεζα, συμμετέχοντας ενεργά στους αγώνες του ΕΑΜ Τραπεζοϋπαλλήλων. Το 1943 παντρεύτηκε τον γλύπτη Κώστα Κουλεντιανό, με τον οποίο συμπορεύτηκε έως το 1946, χρονιά που έφτασε στο Παρίσι. Η παραμονή της διακόπηκε αιφνιδιαστικά το 1955 όταν γύρισε στην Ελλάδα, για να είναι κοντά στον άρρωστο πατέρα της.

Η αφαιρετική διάθεση των έργων της, οι κυβιστικές αναζητήσεις, το γεγονός ότι ήταν γυναίκα - δημιουργός, ήταν στοιχεία αρνητικά για την αποδοχή της από το ελληνικό ανδροκρατούμενο εικαστικό δυναμικό. Η Γιάννα Περσάκη παρέμεινε πιστή στην αφαιρετική ζωγραφική, όπου κυριαρχούν οι παλλόμενες επιφάνειες καθαρού χρώματος. [Ριζοσπάστης, 23/1/2008].


Friday, January 18, 2008

ΣΤΟ ΗΜΙΦΩΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Οι στοιχειωμένες εικόνες της Χελένε Σγιέρφμπεκ, σε έκθεση τώρα στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της πόλης του Παρισιού, τελευταίο σταθμό μιας περιοδείας που ήδη προσείλκυσε χιλιάδες επισκέπτες στο Αμβούργο και στη Χάγη, ίσως προκαλέσουν σε ορισμένους κατάπληξη. Γιατί λίγοι, έξω από τη Σκανδιναβία, γνωρίζουν το έργο της Φινλανδής αυτής ζωγράφου που πέθανε το 1946. Περισσότεροι, όμως, πρέπει να το γνωρίσουν.

Στην καρδιά της έκθεσης τούτης, που συμπεριλαμβάνει 120 έργα, βρίσκονται οι 20 αυτοπροσωπογραφίες, οι μισές από όσες ζωγράφισε η Σγιέρφμπεκ. Η πρώτη, που χρονολογείται στο 1880, είναι η εικόνα μιας 18χρονης έφηβης που, καθώς δείχνουν τα διάπλατα μάτια της, θέλει να απορροφήσει τα πάντα. Η τελευταία είναι ενός φαντάσματος· η Σγιέρφμπεκ τη ζωγράφισε ένα χρόνο πριν πεθάνει. Η σειρά αυτή των αυτοπροσωπογραφιών -συγκεντρωμένες η μία πλάι στην άλλη- αποτελεί, όπως γράφει ο «Εκόνομιστ», μία από τις συγκινητικότερες αυτοβιογραφίες στη ζωγραφική… [The Economist, Η Καθημερινή, 18/1/2008].

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΕΞΠΡΕΣΙΟΝΙΣΤΩΝ

Τούτη η έκθεση στο Μουσείο Μαγιόλ του Παρισιού για τις φρίκες και τα φρικιαστικά αποτελέσματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως την έχουν καταγράψει σπουδαίοι καλλιτέχνες του γερμανικού μεσοπολεμικού εξπρεσιονισμού, ελκύει πλήθος Γάλλων επισκεπτών. Τούτων ίσως οι πρόγονοι να είχαν βρεθεί στα μέτωπα και τα χαρακώματα εκείνου του πολέμου.

Το θέμα «Γερμανία, τα μαύρα χρόνια», ίσως να μην είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο στο Βερολίνο ή τη Δρέσδη, στο Παρίσι, όμως μπορεί ακόμη να καταπλήσσει και να σοκάρει. Τούτο οφείλεται εν μέρει και στην αντίθεση μεταξύ του σκοτεινού δράματος της έκθεσης αυτής του ευφρόσυνου κόσμου της μόνιμης συλλογής του μουσείου αυτού, που στεγάζει τις παχουλές υγιείς γυναίκες, που δημιούργησε ο γλύπτης Αριστίντ Μαγιόλ, σύγχρονος των Γερμανών εξπρεσιονιστών.
Πολλά τα μηνύματα που εκπέμπει η έκθεση, το ισχυρότερο όμως είναι, όπως γράφει ο «Εκόνομιστ», το πόσο καινούργιο είδος πολέμου ήταν η σύγκρουση εκείνη, η οποία έμεινε για πολύ καιρό γνωστή ως «ο Μεγάλος Πόλεμος». Δεν υπάρχουν εδώ εκείνες οι πανοραμικές απόψεις των ναπολεόντειων εκστρατειών, όπως τις ξέρουμε από τον Νταβίντ… [The Economist, Η Καθημερινή, 18/1/2008].

Tuesday, January 15, 2008

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕ ΚΛΕΜΜΕΝΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ!

Το Βρετανικό Μουσείο [British Museum] στο Λονδίνο, είναι ένα μουσείο της ανθρώπινης ιστορίας και κουλτούρας. Οι συλλογές του, των οποίων ο αριθμός ξεπερνάει τα 13 εκατομμύρια εκθέματα, είναι από τις μεγαλύτερες και πιο πλούσιες στον κόσμο, προέρχονται από όλες τις ηπείρους, επεξηγούν και τεκμηριώνουν την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού από τη γέννησή του μέχρι τις μέρες μας. Είναι αντικείμενα της τέχνης των αρχαίων Ελλήνων,των Ρωμαίων, των Ασσυρίων, των Κινέζων, των Αζτέκων, των Ινδιάνων, των Αιγυπτίων, των Σουδανών κ.λπ.

Το British Museum δημιουργήθηκε το 1753, βασισμένο κατά ένα μεγάλο μέρος στις συλλογές του επιστήμονα Sir Hans Sloane (1660-1753), ο οποίος θεωρείται και ο ιδρυτής του. Το Μουσείο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό για πρώτη φορά στις 15 Ιανουαρίου 1759 στο Montagu House στο Bloomsbury, στην περιοχή που βρίσκονται τα κτίρια του σημερινού οικοδομήματος. Από το 2001 ο διευθυντής του μουσείου είναι ο Neil MacGregor.

Το Μουσείο είναι διάσημο για τα κλεμμένα Μάρμαρα του Παρθενώνα που τα βούτηξε εκείνος ο καταραμένος Λόρδος Έλγιν, και οι σημερινοί Εγγλέζοι κάνουν το κορόιδο! Ο αγώνας που άρχισε με το πάθος της η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη δεν πρέπει να σταματήσει. Βέβαια, δεν είναι δικαιολογία για τους Εγγλέζους οι αθλιότητες της Νέας Δημοκρατίας στο υπουργείο Πολιτισμού με Ζαχόπουλους, Καραμανλήδες κ.ά. Τα Μάρμαρα πρέπει να επιστραφούν γι' αυτό και βρήκα την ευκαιρία να υπενθυμίσω αυτό το πάγιο αίτημα της χώρας μας. Τέλος πάντων, δηλαδή, να μην ξεχνάμε...

Monday, January 14, 2008

ΞΕΧΩΡΙΣΕ Ο ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ!

Εργο του Νίκου Εγγονόπουλου.
ΜΕ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ότι η τέχνη δεν μπορεί να είναι υπόθεση για πολύ λίγους, το κοινό έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη δημοπρασία του Οίκου Πέτρος Βέργος, στο Ζάππειο, με έργα Ελλήνων και ξένων ζωγράφων σε σχετικά χαμηλές τιμές.

Από τα 200 έργα προς διάθεση, πουλήθηκαν τα 181 στο συνολικό ποσό των 750.000 ευρώ.

Ανάμεσα στα έργα, που ξεχώρισαν, ήταν τα σχέδια του Φώτη Κόντογλου για τη διακόσμηση του χαμάμ της οδού Βερανζέρου -δεν υπάρχει πια- τα οποία έφθασαν τις 27.600 ευρώ, η «Ουρανούπολις» του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη (9.775 ευρώ), η «Ανατολίτισσα» του Εμμανουήλ Ζαΐρη (16.100 ευρώ), οι «Τρεις Μοίρες» του Νίκου Εγγονόπουλου (21.850 ευρώ), το «Πορτρέτο γυναίκας» του Γιάννη Μόραλη (10.350 ευρώ), η «Βενετία» του Αιμίλιου Προσαλέντη (17.250 ευρώ), ο «Νέος με σταυρωμένα χέρια» του Πάνου Φειδάκη (9.200 ευρώ) κ.ά.

Friday, January 11, 2008

Ο ΑΙΣΘΗΣΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ANTONIO CANOVA

Paolina Borghese As Venus Victrix. 1804 - ANTONIO CANOVA

[Τhe Economist]. Ο Αντόνιο Κανόβα [Antonio Canova, 1757-1822], Ιταλός γλύπτης και ο διασημότερος εκπρόσωπος του νεοκλασικισμού στη γλυπτική, παραμένει ένα αμήχανο μείγμα στη μνήμη. Η εικόνα του αποτελείται από δύο αταίριαστα πράγματα, την επιβλητικότητα των δύο τεράστιων αγαλμάτων του Ναπολέοντα ως ήρωα της αρχαιότητας και τον αισθησιασμό των μυθολογικών και μη, γυναικείων γλυπτών του.
Antonio Canova - Carita' elemosina (Dijon Museum).jpg
Antonio Canova - Carita' elemosina (Dijon Museum)
Σε αυτό το δεύτερο, δείχνει επικεντρωμένη η έκθεση του έργου του, που παρουσιάζεται στην Γκαλερία Μποργκέζε της Ρώμης. Μπαίνοντας ο επισκέπτης, τα πρώτα πράγματα που βλέπει, καθώς γράφει ο «Εκόνομιστ», είναι δύο καλλίγραμμα, καμπυλωτά γυναικεία, γυμνά κορμιά, ιδωμένα από την πλάτη, ώστε η άποψη των γλουτών να είναι (το λιγότερο) θεαματική. Βλέπει κάτι γνωστό και οικείο από τις ποικίλες αναπαραγωγές του, αλλά από ασυνήθιστη γωνία.
Le tre Grazie

Είναι οι «Τρεις Χάριτες» του Κανόβα που η μόνιμη θέση τους είναι το Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Στη Βίλα Μποργκέζε, τις πλαισιώνουν και από τη μια και από την άλλη πλευρά καμπύλες εξίσου αισθησιακές, που ανήκουν σε νύμφες, δάνεια και αυτές από το Μουσείο Αλβέρτου και Βικτωρίας στο Λονδίνο και από το Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης… [Η Καθημερινή, 11/1/2008].


Image:Antonio Canova by Sir GH 1817 - British Embassy, Paris.jpg

Canova in 1817 by George Hayter (British Embassy, Paris)

The greatest Italian sculptor of modern times, b. at Possagno, in the province of Treviso, 1 November, 1757; d. at Venice 13 October, 1822. Educated by his grandfather, Pasino Canova, a stone-cutter of unusual ability, the boy could model in clay and carve little marble shrines before he was ten. The attention of Senator Giovanni Falieri was attracted to the child, whom he placed with the sculptor Torretto at Bassano, where he worked for two years. Canova then went back to his grandfather; but Falieri's sons interceded for their playmate, and the boy-artist was invited to the palace in Venice. After one year under Torretto's nephew, he spent the next four years in independent efforts. He owed his first workshop to the kindness ofcertain monks who gave him a vacant cell for a studio. In his sixteenth year he modelled his first statue, "Eurydice"; three years later he produced the "Orpheus", both now in the Villa Falieri at Asolo. Then came the "Daedalus and Icarus", a remarkable group, dramatic and full of movement (Venice Academy). In 1780 Canova went to Rome, where he came into contact with the antique from which his talent received fresh energy, and he applied himself earnestly to its study. "Theseus and the Minotaur" (1782) is one of his best works (Volksgarten, Vienna). In 1787 the young sculptor executed the monument to Clement XIV in the church of the Santi Apostoli at Rome. The noble figure of the pontiff is seated, the right hand stretched forth in benediction. His next work was the elaborate tomb of Clement XIII in St. Peter's, with the admirable "Lions of Canova" at the base. In 1793 he did the Cadenabbia "Psyche and Cupid", a graceful composition of exquisite lines; and in 1796 the life-size "Kneeling Magdalen" (Cadenabbia) and the "Hebe" (Berlin). The year following saw the "Psyche and Cupid" of the Louvre. In 1800 Canova made the "Perseus" which stands grouped with his two boxers, "Kreugas and Damoxenus", in the Gabinetto Canova of the Vatican Gallery.

Antonio Canova: Ninfa dormiente

In 1802, by special request of Napoleon I, he went to Paris and modelled a colossal figure of the emperor, holding a Victory in his hand (Apsley House, London). His "Bust of Napoleon" is in the Corcoran Gallery, Washington. Some years later Canova modelled a noble statue of Napoleon's mother in antique garb; one of Marie Louise as "Concord" (Parma) and the reclining portrait of Pauline Bonaparte, wife of Prince Borghese, as "Venus Victrix" (Villa Borghese, Rome). The colossal, boyish "Palamedes" for the Villa Carlotta, Cadenabbia (1804), was followed next year by the "Venus from the Bath" (Pitti Palace, Florence). At the same time Canova was engaged upon the monument for the Archduchess Maria Christina, a group of nine mourning figures entering a mausoleum (church of theAugustinians, Vienna), and travelled to Austria to superintend the setting up of the work. In 1807 he executed the "Bust of Pius VII", one of his most notable achievements in portraiture. The number of his productions is so large that it is impossible to mention minor ones. Some of his lighter subjects, "his leisures" he called them, are well known, e.g. the "Dancing Girls". In 1814 he produced the "Three Graces".

Antonio Canova, Amore e Psiche, 1793
In 1815 Canova went to Paris, as the pope's envoy, to negotiate for the return of the art treasures carried away from Italy by Napoleon in his campaign, and conducted his mission so successfully that a large part of the spoils was recovered. In acknowledgment of his services he was created Marquis of Ischia, with an income attached to the title. The pope in person inscribed the sculptor's name in the Golden Book of Roman Nobles. Canova, about this time, blocked out his colossal statue of Religion holding a cross and unveiling a circular relief on which was the figure of the Lamb. Owing to its huge size the "Religion" found no place; it was repeated on a lesser scale for Lord Brownlow. In 1817 came the charming "Infant St. John" and the tomb for the Stuart princes in St. Peter's. In 1818 Canova was commissioned to make a heroic statue of Washington for the State House, Raleigh, N.C. He clothed him as a Roman warrior but the head was mild and full of dignity. The "Recumbent Magdalen", for the Earl of Liverpool, was one of the sculptor's latest works, as was also the "Pius VI" (in the Confessio at St. Peter's), whose uplifted face and joined hands are full of a religious exaltation. A colossal bust of his friend and biographer Count Cocognara, was the last work from his hand. [συνέχεια εδώ: Catholic Encyclopedia > C > Antonio Canova]