Τον μήνα Οκτώβρη, κατά τη διάρκεια της επονομαζόμενης για τους Παριζιάνους Λευκής Νύχτας, όπου εκατοντάδες άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους μέχρι το ξημέρωμα, μια ομάδα από εισβολείς παραβίασε το Μουσείο Ορσέ [Musée d'Orsay] στο Παρίσι και άνοιξε μια τρύπα σε έναν πίνακα του Μονέ. Στη συνέχεια, πληροφορούμαστε ότι στη σκοτεινή και άλλοτε βουκολική πανεπιστημιακή πόλη Λουντ στη νότια Σουηδία μια ομάδα από βανδάλους, κρατώντας λοστούς και τσεκούρια, όρμησε μέσα σε μια γκαλερί καταστρέφοντας αρκετές, φανερά τολμηρές, φωτογραφίες του Αμερικανού φωτογράφου Αντρες Σεράνο. Ενώ λοιπόν, οι χούλιγκαν του Παρισιού πιάστηκαν στα πράσα από τις κάμερες ασφαλείας του μουσείου, η συμμορία των Σουηδών προχώρησε ένα βήμα παραπέρα προβάλλοντας την εγκληματική πράξη της στην ιστοσελίδα του Υοu-Tube.
Τα νέα αυτά με έκαναν να σταματήσω την επόμενη μέρα στο Μουσείο Βασίλισσα Σοφία για να ελέγξω την «Γκερνίκα» του Πικάσο. Η απειλή βίας στην Ισπανία δεν είναι κάτι καινούργιο, πριν από μερικά χρόνια η ανατίναξη τρένων από μουσουλμάνους τρομοκράτες προξένησε τον θάνατο πολλών ανθρώπων, ενώ καθημερινή είναι η απειλή από τους Βάσκους εξτρεμιστές. Με έκπληξη, λοιπόν, διαπίστωσα ότι ένας απλός στύλος και ένας διακριτικός συναγερμός χωρίζουν το κοινό από τη διάσημη τοιχογραφία του Πικάσο, που απεικονίζει τον γερμανικό βομβαρδισμό της παλιάς βασκικής πόλης Γκερνίκα το 1936. Ο πίνακας κατέχει εξέχουσα θέση σε μια μεγάλη γκαλερί με έργα του Πικάσο, καθένα από τα οποία θα μπορούσε να αποτελεί στόχο, εάν υποθέσουμε ότι οι τρομοκράτες προωθούν ανάλογες πράξεις.
Η περιπέτεια της Γκερνίκα
Πριν από 26 χρόνια, όταν ο πίνακας μεταφέρθηκε από τη Νέα Υόρκη στην Μαδρίτη, τοποθετήθηκε σε ένα τεράστιο γυάλινο αλεξίσφαιρο κλουβί σε ένα παράρτημα του Μουσείου Πράντο, όπου στρατιώτες φρουρούσαν το έργο- διεθνές σύμβολο κατά του φασισμού. Ο ίδιος ο Πικάσο επιθυμούσε την επιστροφή του στην Ισπανία μονάχα μετά την αποχώρηση του στρατηγού Φράνκο. Η έκθεσή του στο Πράντο προκαλούσε σοκ, ο πίνακας έδειχνε να ασφυκτιά, καθώς ήταν σχεδόν αδύνατο για κάποιον να τον δεί. Πριν από μερικά χρόνια ο πίνακας μεταφέρθηκε από το Πράντο στο Βασίλισσα Σοφία, ελευθερωμένος πλέον από τη γυάλινη φυλακή του. Για να είμαι ειλικρινής, ποτέ δεν μου άρεσε η «Γκερνίκα». Η υψηλή φιλοδοξία του έργου επισκιάζει τα αισθήματα που προσπαθεί να αποδώσει, ενώ παραφουσκώνει τον κυβισμό.
Ο χρόνος όμως του προσθέτει δόξα, καθώς πλήθος συρρέει να το θαυμάσει, έχοντας πλέον την ευκαιρία ακόμα και να το ακουμπήσει. Η απόσταση ανάμεσα στο κοινό και το έργο μικραίνει και αυτό φαίνεται πως είναι το τίμημα και η αρετή της δημοκρατικής κοινωνίας. Διατρέχουμε τον κίνδυνο κάποιος τρελός να προσπαθήσει να το εκμεταλλευτεί, παραβιάζοντας τον ανοιχτό χώρο, τον οποίο εμείς θεωρούμε αξία του δημοκρατικού ιδεώδους. Μέρος της γοητείας ενός μουσείου τέχνης, πέρα από την όψη του, είναι το γεγονός ότι προϋποθέτει εμπιστοσύνη - έχουμε τη δυνατότητα να σταθούμε δίπλα σε έργα τέχνης που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν τον πολιτισμό, κολακεύοντας εμάς ότι τα προστατεύουμε.
Οι ισχυρισμοί ότι τα μουσεία μοιάζουν με χώρους ακατάδεχτους όπου τα έργα τέχνης φυλάσσονται σαν ιερά κειμήλια δεν είναι τελείως αβάσιμοι, όμως δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι οι άνθρωποι επισκέπτονται τα μουσεία για να έρθουν σε επαφή με το αίσθημα πως σαν κοινωνία έχουμε αποφασίσει τι έχει διαρκή αξία. Η Γαλλία δέχτηκε σειρά επιθέσεων σε έργα τέχνης, μεταξύ των οποίων, η ανάρμοστη πράξη μιας καλλιτέχνιδος ονόματι Σαμ Ρίντι τον περασμένο Ιούλιο στην Αβινιόν. Η Ρίντι άφησε σημάδι από κραγιόν σε έναν λευκό πίνακα του Αμερικανού καλλιτέχνη Σι Τσούμπλι, λέγοντας ότι βελτίωσε τον πίνακα. Ο συνήγορος της Ρίντι υποστήριξε ότι την παρέσυρε το πάθος. Ο δικηγόρος όμως του ιδιοκτήτη του πίνακα ανταπάντησε λέγοντας ότι «στην αγάπη πρέπει να συναινούν και οι δύο».
Απομακρύνεται η «Μόνα Λίζα»
Ομολογουμένως συγκινητικό, όμως η εναλλακτική σε μια ανοικτή κοινωνία δεν μπορεί να είναι αυτό που συμβαίνει στο Μουσείο του Λούβρου με τη «Μόνα Λίζα». Κάθε χρόνο φαίνεται να απομακρύνεται όλο και περισσότερο πίσω από το γυαλί. Εργο - σταθμός για τους τουρίστες που συρρέουν και έμβλημα των χειρότερων φόβων μας, το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει με την «Γκερνίκα». Η αναζήτηση μιας ενιαίας θεωρίας όσον αφορά τον βανδαλισμό αποτελεί σίγουρα δέλεαρ, όμως τα κίνητρα όσων επιτίθενται στην τέχνη είναι τόσο ανομοιογενή όσο τα έργα που αποτελούν τον στόχο τους. Συνήθως, δεν πρόκειται για φαρσέρ αλλά για υποστηρικτές ενός υποτιθέμενου σκοπού... [Τhe New York Times, Η Καθημερινή]
1 comment:
Δεν το πιστεύω ότι άνοιξαν τρύπα σε Μονέ! Έλεος! Αυτοί οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν την αξία της υπογραφής του μεγάλου ιμπρεσιονιστή.
Συμφωνώ για όσα λες για την Γκερνίκα. Γενικά, δεν τρελαίνομαι με Πικάσο. Έχω εκφράσει πολλάκις την προτίμησή μου στο Σαγκάλ.
Post a Comment