Γιώργος Σικελιώτης: Ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους και χαράκτες της «γενιάς του ’30»

https://www.timesnews.gr

Ο Γιώργος Σικελιώτης (George Sikeliotis) (Σμύρνη, 4 Φεβρουαρίου 1917 – Αθήνα, 4 Σεπτεμβρίου 1984) είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους και χαράκτες της λεγόμενης «γενιάς του ’30».

Γεννήθηκε  στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Το 1922, με τη Μικρασιατική καταστροφή, έρχεται στην Αθήνα και εγκαθίσταται με την οικογένειά του στην Καισαριανή. Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από το 1935 έως το 1940, όπου είχε καθηγητές τον Κωνσταντίνο Παρθένη και τον Σπυρίδωνα Βικάτο. Από τα φοιτητικά του χρόνια, αρχίζει να παρουσιάζει έργα του σε ομαδικές εκθέσεις. Συγκεκριμένα το 1936 συμμετείχε στην 1η Ετήσια Έκθεση Σπουδαστών ΑΣΚΤ, στις αίθουσες του Παρνασσού και το 1938 στην ομαδική έκθεση Νέων Ρεαλιστών στην Αθήνα. Έργα της περιόδου αυτής βρίσκονται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη.

 

Το 1940 πήρε μέρος στο αλβανικό μέτωπο. Στην περίοδο της Κατοχής αποτύπωσε με το έργο του τον σφυγμό της εποχής, κυρίως μέσα από σχέδια και χαρακτικά, συμβάλλοντας στον αγώνα των ανθρώπων της τέχνης και των γραμμάτων κατά των κατακτητών. Το 1945 παντρεύτηκε τη Χαρίκλεια Κωνσταντινίδη, δασκάλα κλασικού χορού, με την οποία απέκτησε δύο κόρες, τη Βάσω και τη Φωτίκα.

 

Το 1949 έγινε μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας «Στάθμη», η οποία ανέπτυξε πλούσια εικαστική δραστηριότητα. Μέχρι την πρώτη του ατομική έκθεση (1954), συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα (Πανελλήνιες της καλλιτεχνικής ομάδας «Στάθμη», ως μέλος αυτής, στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, κ.α.), καθώς και στο εξωτερικό (Ρώμη 1953, Οττάβα – Καναδάς 1953). Το 1954 οργάνωσε στην Αθήνα την πρώτη του ατομική έκθεση, με 80 έργα, στις αίθουσες της εφημερίδας Το Βήμα ενώ το 1957 συμμετείχε στη Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας. Το 1960 η Ελληνική Επιτροπή της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης τον εξέλεξε ως υποψήφιο για το Διεθνές Βραβείο του Μουσείου Guggenheim της Νέας Υόρκης, για το έργο του «Κορίτσια με Περιστέρια», όπου η επιτροπή βράβευσης του Μουσείου του απονέμει Εύφημη Μνεία. Το 1965 οργάνωσε ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη, με 35 πίνακες, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Προξενείου.

Ο Σικελιώτης έζησε και εργάστηκε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην Αγγλία και στη Γαλλία. Στην Αγγλία, ζωγράφισε κυρίως το βιομηχανικό τοπίο της κεντρικής Αγγλίας, καθώς επίσης χωριά και τοπία της Ουαλίας. Το ζωγραφικό και χαρακτικό αυτό έργο παρουσιάστηκε σε δύο ατομικές εκθέσεις με τον τίτλο «Παλιά Αγγλία» (Αθήνα 1974, Θεσσαλονίκη 1975). Κατά την περίοδο 1977-1983 μετέβαινε συχνά στο Παρίσι όπου οργάνωσε το δικό του ατελιέ ζωγραφικής. Το ενδιαφέρον του εστιάστηκε στους ανθρώπους του Παρισιού, που αποτελούνταν από πλήθος διαφορετικών φυλών και εθνικοτήτων.

Κατά τη διάρκεια της πενηνταετούς (1935-1984) καλλιτεχνικής του δραστηριότητας παρουσίασε το έργο του σε μεγάλη σειρά ατομικών και ομαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα παρουσίασε το έργο του σε 20 ατομικές εκθέσεις και σε περισσότερες από 185 ομαδικές.

Γιώργος Σικελιώτης: «Μητρότητα» (1951-1960), Συλλογή Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου

Κατά την περίοδο 1975 – 1983 οργάνωσε σε συνεργασία με τους Δήμους, τους Τοπικούς Πολιτιστικούς Φορείς και την Πανελλήνια Πολιτιστική Κίνηση περισσότερες από 25 ατομικές εκθέσεις «Καλλιτεχνικής Αποκέντρωσης», όπως ο ίδιος τις ονόμαζε, με σκοπό τη διάδοση της Τέχνης στους ανθρώπους της περιφέρειας, σε διάφορες επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας. Ένα μέρος των έργων των εκθέσεων αυτών έγινε δωρεά από τον ίδιο τον ζωγράφο, προς τους εκάστοτε Τοπικούς Πολιτιστικούς Φορείς ή Δήμους. Η ενέργεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα, μαζί και με τις δωρεές άλλων καλλιτεχνών, τη δημιουργία και συγκρότηση νέων Δημοτικών Πινακοθηκών σε αρκετές επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας.

Διακρίσεις και εκθέματα

Το έργο του Γιώργου Σικελιώτη παρουσιάστηκε σε ατομικές εκθέσεις του εξωτερικού (Υπερωκεάνιο «Ολυμπία» της Greek Line εν πλω 1960, Νέα Υόρκη 1965, Λευκωσία 1974, Βασιλεία της Ελβετίας 1976). Από το 1953 έως το 1983 συμμετείχε, σε περισσότερες από 40 ομαδικές εκθέσεις, οργανωμένες από Μουσεία και Πινακοθήκες του εξωτερικού, και σε συνεργασία κατά περίπτωση με την αντίστοιχη Ελληνική Πρεσβεία, το Υπουργείο Πολιτισμού και την Εθνική Πινακοθήκη: Ρώμη, Οτάβα, Μόντρεαλ, Μουσείο Guggenheim Νέας Υόρκης, Ουάσιγκτον, Τορόντο, 2η Μπιενάλε Αλεξάνδρειας, Ελσίνκι, Λίνεν Γερμανίας, Παρίσι, Δουβλίνο, Μόσχα, Βελιγράδι, Σόφια, Βουκουρέστι και πολλές άλλες.

Το εικαστικό του έργο, παρουσιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, σε δύο αναδρομικές εκθέσεις: το 1975 στην «Αναδρομική Έκθεση» του συνολικού του έργου, με 186 έργα, και το 1983 στην «Αναδρομική Έκθεση Σχεδίων Προκατοχικών, Κατοχικών και Μετακατοχικών 1935 – 1950», με 214 σχέδια.

Πέρα από το κυρίως ζωγραφικό και χαρακτικό, στο έργο του Γιώργο Σικελιώτη, περιλαμβάνονται επίσης τοιχογραφίες, εικονογραφήσεις κειμένων και εξώφυλλων λογοτεχνικών βιβλίων Ελλήνων λογοτεχνών ( Γ. Σεφέρης, Ν. Μάτσας, Ν. Τσιφόρος, Α. Νενεδάκης, Γ. Σκαρίμπας κ.ά.), λογοτεχνικών περιοδικών, μαθητικών βιβλίων, περιοδικών, ημερολογίων, δίσκων μουσικής, ζωγραφικές κάρτες με μικτή τεχνική σε μεγάλη ποικιλία θεμάτων κ.α. Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ). Το 1983 το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών του απένειμε τιμητική σύνταξη για το έργο και τη συνεχή προσφορά του στο χώρο των εικαστικών Τεχνών και του Πολιτισμού.

Ο Γιώργος Σικελιώτης πέθανε στην Αθήνα, στις 4 Σεπτεμβρίου του 1984 και τάφηκε στο Νεκροταφείο της Καισαριανής, σε μνήμα που ο Δήμος παραχώρησε τιμητικά.

Έργα του υπάρχουν σε Εθνικά και Ιδιωτικά Μουσεία, Δημοτικές Πινακοθήκες και άλλους Πολιτιστικούς Φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όπως: Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Μουσείο Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα – Μπενάκη, Συλλογή της Βουλής των Ελλήνων, Υπουργείο Παιδείας, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Μουσείο Βορρέ, Μουσείο Πιερίδη Αθήνας – Κύπρου, Πινακοθήκη Εθνικής Τράπεζας, Συλλογή Alpha Bank, Συλλογή Εταιρείας Τσιμέντων «Ηρακλής – Όλυμπος», Τελλόγλειο Ίδρυμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Λέσχη Γραμμάτων και Τεχνών Βορείου Ελλάδας, Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρία «Τέχνη», κ.α. Έργα του ακόμη υπάρχουν σε πολλές Δημοτικές Πινακοθήκες στην Ελλάδα: Θεσσαλονίκη, Ρόδος, Μυτιλήνη, Καλαμάτα, Ηράκλειο Κρήτης, Ξάνθη, Λάρισα, Έδεσσα, Σέρρες, Καβάλα, Βέροια, Φλώρινα, Ζίτσα Ιωαννίνων, Μεσολόγγι, Σπάρτη, Λεωνίδιο, Κέα, Ελευσίνα, κ.α.

Στο εξωτερικό, έργα του βρίσκονται στη Δημοτική Πινακοθήκη του Λίνεν της Γερμανίας, στην World House Gallery της Νέας Υόρκης (30 πίνακες), κ.α. Τέλος, έργα του Γιώργου Σικελιώτη βρίσκονται σε διάφορες ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.

Παραπομπές

1. Ελληνική Τοπογραφία 19ος – 20ός αιώνας. Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου. 1998. σελ. 185.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Σικελιώτης Γ., «Κριτικές για το Έργο του Γιώργου Σικελιώτη, 1950 – 1975», εκδ. Ερμής, Αθήνα, 1975.
• Σικελιώτης Γ., «Κριτικές για το Έργο του Γιώργου Σικελιώτη, 1975 – 1980», εκδ. Εκδοτική Ερμής ΕΠΕ, Αθήνα, 1982.
• Καλλιγάς Μ., Τάσσος Α., «Νεοελληνική Τέχνη, Ζωγραφική – Γλυπτική – Χαρακτική», εκδ. Έκδοση Τράπεζα Πίστεως, Αθήνα, 1980.
• Βακαλό, Ε., «Η Φυσιογνωμία της Μεταπολεμικής Τέχνης στην Ελλάδα: Ο Μύθος της Ελληνικότητας», Τόμος Γ’, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1983.
• Κούρια Α., «Εικόνες του Παιδιού στην Ελληνική Τέχνη του 20ου Αιώνα», εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1991.
• Χρήστου Χ., «Το Ορεινό Τοπίο στην Ελληνική Ζωγραφική», εκδ. Το Εργαστήρι Τέχνης, Αθήνα 1991.
• Κούρια Α., Οράτη Ε., «Το Παιδί στη Νεοελληνική Τέχνη», Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, εκδ. ADAM, Αθήνα 1993.
• Βακαλό, Ε., «Κριτική Εικαστικών Τεχνών, 1950-1974», Τόμος Α’, Επιλογή-Επιμέλεια: Δανιηλοπούλου Ο., εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1996.
• Χρήστου, Χ., «Η Ελληνική Ζωγραφική στον Εικοστό Αιώνα», Τόμος Α’: 1882-1922, εκδ. Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφέλιμων Βιβλίων, Αθήνα, 2000.
• Ματθιόπουλος Ε.Δ., «Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών – Ζωγράφοι – Γλύπτες – Χαράκτες, 16ος-20ος Αιώνας», Τόμος Δ’, εκδ. «ΜΕΛΙΣΣΑ», Αθήνα, 2000.
• Παπανικολάου, Μ.Μ., «Η Ελληνική Τέχνη του 20^ου Αιώνα, Ζωγραφική – Γλυπτική», εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2006.
• Σπηλιάδη, Β. «Με Μάτια που Βλέπουν – Κριτικά Κείμενα της Βεατρίκης Σπηλιάδη για την Τέχνη», Επιμέλεια: Παπαϊωάννου Λ. – Γκίκας Σ., εκδ. GEMA, Αθήνα, 2006.
• Πετρής, Γ., «Επιθεώρηση Τέχνης – Τεχνοκριτικά Κείμενα 1953-1986», Επιστημονική Επιμέλεια – Εισαγωγή – Επιλογή Κειμένων: Ματθιόπουλος Ε.Δ., Έρευνα – Τεκμηρίωση – Εργογραφία: Χατζησπύρου Α., εκδ. AICA ΕΛΛΑΣ – Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα – Ηράκλειο, 2008.
• Μεντζαφού-Πολύζου Ο., «Έλληνες Ζωγράφοι – Από τη Συλλογή της Εθνικής Τράπεζας», Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, 2009.
• Χρήστου Χ., Κατσανάκη Μ., «Έργα Τέχνης από τη Συλλογή της Βουλής των Ελλήνων», Β’ Αναθεωρημένη Έκδοση, εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Αθήνα, 2010.
• «Η Νεοελληνική Τέχνη Μέσα από τα Ημερολόγια της ΑΓΕΤ Ηρακλής», εκδ. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, Αθήνα 2011.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Συλλογή Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου
• Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου – Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης
• Συλλογή έργων του στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας
• Συλλογή Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης Μουσείου Βορρέ
• Καλλιτεχνική Συλλογή Εθνικής Τράπεζας, σελ. 42
• Συλλογή του Τελλόγλειου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ.
• «Η μητρότητα στην Νεοελληνική Τέχνη», Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, σελ. 82-84